29 maart 2024

Webb heeft weer een sterrenstelsel in het vroege heelal ontdekt dat eigenlijk te groot is en té oude sterren bevat

Sinds de Webb ruimtetelescoop zomer 2022 met z'n infraroodogen begon te turen naar het vroege heelal heeft hij al meerdere keren sterrenstelsels ontdekt die te groot zijn als ze vergeleken worden met de theoretische voorspellingen volgens het vigerende ΛCDM heelalmodel. En nu heeft 'ie weer een … [Lees meer...]

Superzware zwart gat UHZ1 in het vroege heelal lijkt ontstaan te zijn door een ‘directe ineenstorting’

Met Webb's NIRSpec instrument hebben ze door waarnemingen aan de spectraallijnen kunnen vaststellen dat het superzware zwarte gat UHZ1 een roodverschuiving heeft van z=10,3, dat wil zeggen dat het reeds bestond toen het heelal 450 miljoen jaar oud was, de tijd dat de eerste sterren in het heelal … [Lees meer...]

‘Vroege donkere energie’ zou de Hubble spanning op kunnen lossen

Sterrenkundigen hebben onderzoek gedaan aan een variant van de donkere energie, de zogeheten 'vroege donkere energie' (Engelse afkorting: EDE, van early dark energy), en zij denken dat deze variant een oplossing zou kunnen bieden voor de welbekende Hubble spanning. Wat die Hubble spanning is hoef ik … [Lees meer...]

Grootste cluster van sterrenstelsels ontdekt in het vroege heelal met GRANTECAN

Sterrenkundigen hebben een cluster van sterrenstelsels ontdekt dat maar liefst 12,5 miljard lichtjaar (roodverschuiving z=5,2) van ons verwijderd is en dat het grootste cluster is dat (tot nu toe) bekend is in het vroege, primitieve heelal. Het team van sterrenkundigen, dat onder leiding stond van … [Lees meer...]

Even wat berichten over het hele vroege heelal

De laatste dagen komen er nieuwsberichten tot ons over het vroege heelal - anders gezegd: over héééél lang geleden: Ten eerste is daar het bericht dat ze de verst verwijderde quasar ooit hebben ontdekt. Hij heet J1342 + 0928 en het licht ervan heeft er maar liefst 13 miljard jaar over gedaan … [Lees meer...]

We duiken even het vroege heelal in

Het heelal is volgens de meest recente metingen van de Europese Planck satelliet 13,8 miljard jaar oud. Met grote telescopen, zoals de Hubble ruimtetelescoop, komen we al een heel eind om sterrenstelsels in het vroege heelal te bestuderen - recordhouder op dit moment is GN-z11, die maar liefst 13,4 … [Lees meer...]

Stervorming in verre clusters van sterrenstelsels

De eerste sterren verschenen zo'n honderd miljoen jaar na de oerknal op het toneel. Sindsdien hebben sterren (en processen die verband houden met stervorming) het universum verlicht en geleid tot zware elementen, planeten, zwarte gaten en zo'n beetje alle interessante zaken in het huidige heelal. … [Lees meer...]

Eerste sterrenclusters straalden met een helderheid van 100 miljoen zonnen

De eerste sterren in het universum werden een paar honderd miljoen jaar na de oerknal geboren, waarmee een einde kwam aan de zogenaamde "kosmologische donkere eeuwen" - een periode waarin het heelal was gevuld met waterstof en helium, maar zonder zichtbare lichtbronnen. Nu hebben Canadese … [Lees meer...]

Extreem verre, maar volwassen sterrenstelsels ontdekt

Sommige sterrenstelsels in het jonge heelal zijn razendsnel gegroeid, zo blijkt uit recente waarnemingen van een internationaal team van astronomen, onder wie Caroline Straatman en Ivo Labbé van de Leidse Sterrewacht. De meeste sterrenstelsels in het vroege heelal zijn erg jong en actief bezig met … [Lees meer...]

Ultraheldere sterrenstelsels in het extreem jonge heelal ontdekt

Een internationaal team van wetenschappers, o.a. van de Universiteit Leiden, hebben gebruik gemaakt van de gecombineerde kracht van de Hubble en Spitzer-ruimtetelescopen om vier opvallend heldere sterrenstelsels te ontdekken, op een afstand van 13 miljard lichtjaar. Dat betekent dat we de stelsels … [Lees meer...]