|
|
|
|
De Astroblogs van de afgelopen week
|
|
|
|
|
|
Kosmische 'spin' ontdekt van een zich vormende witte dwerg vlakbij een jonge pulsar
|
|
|
|
Sterrenkundigen hebben met de 4,1 meter SOAR telescoop in Chili een binair systeem ontdekt waarbij één ster, die bezig is om te transformeren tot een witte dwerg, op korte afstand draait om een milliseconde pulsar, een zeer snel roterende neutronenster. Dergelijke systemen van zeer snel om elkaar heen draaiende sterren noemt men spinnen, omdat de pulsars de neiging hebben hun …
|
|
|
|
|
|
|
|
Pulsars leveren aanwijzingen op voor bestaan van kosmische achtergrond van zwaartekrachtgolven
|
|
|
|
De International Pulsar Timing Array (IPTA) heeft deze week zijn Data Release 2 (DR2) gepubliceerd en de uitkomst daarvan is dat met behulp van reeksen pulsars aanwijzingen zijn gevonden voor het bestaan van een kosmische achtergrond van zwaartekrachtgolven. Dát zwaartekrachtgolven bestaan weten we al sinds 2015, want toen werden met de LIGO detectoren in de VS voor het eerst zwaartekrachtgolven …
|
|
|
|
|
|
|
|
Extreem heldere supernova in röntgenlicht ontdekt, eentje uit de Koe-categorie
|
|
|
|
Sterrenkundigen hebben een supernova ontdekt die in röntgenlicht de meest heldere supernova is die ooit is waargenomen. De naam van de supernova is AT2020mrf en het is er eentje uit de 'Koe-categorie', die inmiddels vijf gevallen van extreem heldere supernova betreft. De naam van die categorie is ontleend aan het prototype ervan, supernova AT2018cow, bijgenaamd De Koe, een ongeëvenaarde explosie …
|
|
|
|
|
|
|
|
Dozijn sterrenstromen in halo Melkweg wijzen de weg naar donkere materie
|
|
|
|
Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Ting Li (Universiteit van Toronto) heeft met de Southern Stellar Stream Spectroscopic Survey (S5) maar liefst twaalf sterrenstromen in de halo van het Melkwegstelsel in kaart gebracht. Die lange slierten van sterren zijn de restanten van botsingen en nauwe passages van dwergstelsels en de Melkweg in het verre verleden. Door de getijdewerking …
|
|
|
|
|
|
|
|
Zwart gat in centrum Melkweg ook op lange termijn wispelturig
|
|
|
|
Het zwarte gat in het centrum van onze Melkweg flikkert niet alleen van dag tot dag onregelmatig, maar ook op de lange termijn. Dat blijkt uit een analyse van vijftien jaar aan gegevens door een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Alexis Andres uit El Salvador. Andres startte zijn onderzoek in 2019 als zomerstudent aan de Universiteit van Amsterdam …
|
|
|
|
|
|
|
|
Voor het eerst is er ter plekke water gedetecteerd op de maan
|
|
|
|
Een team van Chinese onderzoekers is er in geslaagd om in de gegevens die verzameld zijn door de Chang'E-5 lander op de maan signalen van de aanwezigheid van water te zien. Het is voor het eerst dat ter plekke op de maan (in de Oceanus Procellarum welteverstaan) water is gedetecteerd, in situ detectie zoals ze dat noemen. Aan boord van die …
|
|
|
|
|
|
|
|
Exoplaneet TOI-2257 b bezit meest excentrische omloopbaan ooit ontdekt bij koele ster
|
|
|
|
Astronomen hebben inmiddels reeds duizenden exoplaneten ontdekt, een enkele zelfs buiten de Melkweg. De exoplaneet TOI-2257b is een bijzondere exoplaneet, nooit eerder werd er bij een exoplaneet zo een excentrische omloopbaan vastgesteld als bij voornoemde. TOI-2257b is een zogeheten sub-Neptunus-exoplaneet, een planeet met een kleinere straal dan Neptunus, en is door astronomen van de Universiteit van Bern en Cambridge o.a. …
|
|
|
|
|
|
|
|
CHEOPS heeft een exoplaneet ontdekt die de vorm van een rugbybal heeft
|
|
|
|
Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met behulp van de Europese CHEOPS ruimtetelescoop een exoplaneet te ontdekken die de vorm heeft van een rugbybal. De planeet heet WASP-103b en hij draait om de ster WASP-103, die 200 graden heter en 1,7 keer zo groot als de zon is, gelegen in het sterrenbeeld Hercules. De planeet draait in minder dan een …
|
|
|
|
|
|
|
|
Dertig jaar geleden werd het artikel gepubliceerd over de eerste twee ontdekte exoplaneten, Poltergeist en Phobetor
|
|
|
|
Op 9 januari 1992, afgelopen zondag precies dertig jaar geleden, werd het artikel A planetary system around the millisecond pulsar PSR1257 + 12 van de sterrenkundigen Wolszczan en Frail in Nature gepubliceerd - hierboven een screenshot ervan. In dat artikel stelde het tweetal dat ze met de 305-m Arecibo radiotelescoop twee exoplaneten hadden ontdekt, planeten die later Poltergeist en Phobetor …
|
|
|
|
|
|
|
|
De Hubble-spanning blijft bestaan - wat zeg ik, hij is alleen maar groter geworden
|
|
|
|
Wat de Hubble-spanning is hoef ik anno 2022 niet meer uit te leggen, tenzij je sedert 2016 onder een dikke steen hebt gelegen - kijk hier voor de lijst met voorgaande Astroblogs over het onderwerp. Recent zijn de resultaten bekendgemaakt van de laatste metingen gedaan door de SH0ES samenwerking, da's een afkorting die staat voor de Supernovae and H0 for …
|
|
|
|
|
|
|
|
Project Solarcan-II in Huize Nouwen is vandaag gestart
|
|
|
|
Vandaag heb ik weer een solarcan (ook wel een pinhole-camera genoemd) opgehangen onder mijn slaapkamerraam met uitzicht op het zuiden. Vorig jaar deed ik dat ook en toen heeft de solarcan er tussen 21 juni (begin zomer) en 21 december (begin winter) gehangen, hetgeen een foto opleverde van het zonlicht van een half jaar lang. Nog even in een notendop …
|
|
|
|
|
|
|
|
Webb's spiegel is nu volledig uitgevouwen
|
|
|
|
De spiegel van de James Webb Space Telescope (JWST/Webb) is nu volledig uitgevouwen! Vrijdag 7 januari werd de zogeheten 'port-side panel' uitgevouwen, drie spiegels die aan de linkerzijde van Webb zaten en die door het uitvouwen samen kwamen met de twaalf zeshoekige (hexagonale) goudkleurige spiegels in het middensegment. En gisteren, zaterdag 8 januari, werd de rechterkant uitgevouwen, de 'starboard-side panel' …
|
|
|
|
|
|
|
|
2,1 miljoen foto's samen maken dit keogram van heel 2021
|
|
|
|
Cees Bassa, sterrenkundige bij ASTRON, heeft in Dwingeloo in Drenthe een all-sky camera staan met een ZWO ASI178MC kleurencamera en een 2.5mm F/1.2 fisheye lens. Iedere 15 seconde heeft die camera in 2021 foto's van de hemel gemaakt, 5760 foto's per dag, 2,1 miljoen foto's over heel 2021 plus één dag, van 1 januari 2021 om 00:00 UTC tot 2 …
|
|
|
|
|
|
|
|
Nou weten we meer over de ‘Gaia Worst’, de grote botsing die ons Melkwegstelsel heeft veranderd
|
|
|
|
Hij wordt door sterrenkundigen 'Gaia-Sausage-Enceladus' (GSE) genoemd, ook wel de ‘Gaia Worst’, een botsing die ons Melkwegstelsel zo’n acht tot tien miljard jaar heeft ondergaan met een kleiner sterrenstelsel, een dwergstelsel dat het ‘Worststelsel’ wordt genoemd. Door die vroege botsing zou niet alleen de vorm van de ‘bulge’ (centrale verdikking) van de Melkweg zijn bepaald, maar ook die van de …
|
|
|
|
|
|
|
|
Foto Yutu-2 van onbekend artefact op de maan blijkt stenen 'jade-konijn'
|
|
|
|
Nee, het kubusvormig object dat recent door de Chinese maanrover Yutu-2 werd gespot is geen maanmonoliet, en ook geen gecrashte Lunar Orbiter of Amerikaanse Ranger. Arie meldde het daarnet al bij deze blog, Yutu-2 bleek een kleine rots op een kraterrand ontdekt te hebben, die inmiddels, vanwege zijn vorm, het 'jade-konijn' genoemd is, zie hier de twitterdraad van Andrew Jones …
|
|
|
|
|
|
|
|
Materie en antimaterie reageren hetzelfde op de zwaartekracht
|
|
|
|
Alle deeltjes van 'gewone' materie kennen een antimaterie versie. Zo heb je van het elektron het positron, dat positief geladen is en dat als eerste antimateriedeeltje ooit werd ontdekt in 1932 door Carl Anderson. De vraag was lange tijd of antimaterie op dezelfde wijze reageert op de zwaartekracht of niet. Van materie weten we dat de zwaartekracht aantrekkend werkt en …
|
|
|
|
|
|
|
|
Eindstrijd rode superreus voor het eerst in realtime waargenomen
|
|
|
|
Voor de allereerste keer in de historie hebben astronomen de eindstrijd van een rode superreus direct waargenomen. De explosie van de massieve ster is in beeld gebracht net voordat deze instortte tot een supernova Type-II. Het in realtime opnemen van het dramatisch einde van de massieve ster werd met behulp van twee op Hawaï gestationeerde telescopen, de Pan-STARRS van de …
|
|
|
|
|
|
|
|
Connectie gevonden tussen het leven op aarde en supernovae
|
|
|
|
Er blijkt een duidelijke connectie te bestaan tussen het leven op aarde en supernovae die in de nabijheid van het zonnestelsel zijn geëxplodeerd. Deens onderzoek aan organische materialen in sedimenten van de zeebodem laten zien dat er afgelopen 3,5 miljard jaar, en dan in het bijzonder de laatste 500 miljoen jaar, een duidelijke link tussen die twee is. Henrik Svensmark …
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
