|
|
|
|
De Astroblogs van de afgelopen week
|
|
|
|
|
|
Astronomen verkijgen met TESS meer inzicht in ultra-hete exoplaneet Kelt-9b
|
|
|
|
"De exoplaneet Kelt-9b bezit een hoge freakfactor," zo stelt NASA astronoom John Ahlers van het Goddard Space Flight Center en tevens projectleider van recent onderzoek aan Kelt-9b. Kelt-9b is een gasreus en een van de heetste exoplaneten die tot nu toe bekend zijn, de temperatuur bereikt aan de dagzijde ruim 4000 graden Celsius. Ahlers' team heeft m.b.v. metingen van NASA's TESS telescoop (Transiting Exoplanet Survey Satellite) meer inzicht in de bizarre omgeving van Kelt-9b, ook wel een 'ultra-hot Jupiter' genoemd, gekregen. Ahlers vervolgt. "Het is een gigantische exoplaneet in een zeer nabije, bijna polaire baan rond een snel roterende ster, en deze kenmerken bemoeilijken het vermogen om de ster en zijn effecten op de planeet te begrijpen." Het onderzoek werd recent gepubliceerd in The Astronomical Journal.* Kelt-9b werd ontdekt in 2016 m.b.v. de Kilodegree Extremely Little Telescope (dubbeltelescoop in Arizona en Zuid-Afrika), en staat op zo'n 670 lichtjaar afstand van de aarde, in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). De planeet werd ontdekt via de 'transit'-methode Een 'transit' of 'doorgang' van de planeet dimt het licht van de moederster regelmatig met een kleine maar detecteerbare hoeveelheid.
|
|
|
|
|
|
|
|
Uitzonderlijk zware rotsachtige planeet ontdekt in de Neptuniaanse woestijn
|
|
|
|
Eerder hadden we al het verhaal van NGTS-4b, de exoplaneet die zich bevindt in de 'Neptuniaanse woestijn', de plek waar exoplaneten tussen 1 en 4 dagen om hun moederster heendraaien en waar héél weinig planeten voorkomen á la Neptunus. En nu is daar TOI 849 b, ook weer een op Neptunus lijkende planeet, 730 lichtjaar van de aarde vandaan, die …
|
|
|
|
|
|
|
|
Landelijke Zonnekijkdag op 5 juli zowel fysiek als digitaal te bezoeken
|
|
|
|
Op zondag 5 juli organiseert de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde een Landelijke Zonnekijkdag. Vanwege de coronamaatregelen verloopt deze editie anders dan gebruikelijk. Dit jaar is er een online programma met inspirerende webstreams en (met onbewolkt weer) unieke livebeelden van de zon. Daarnaast zijn enkele locaties geopend voor publiek. Meer informatie staat op www.zonnekijkdag.nl. Amateurastronomen en sterrenwachten hebben …
|
|
|
|
|
|
|
|
Grote boog van UV-straling van een SN-restant bij de Grote Beer ontdekt
|
|
|
|
Sterrenkundige Andrea Bracco en haar team (Universiteit van Parijs) hebben met behulp van NASA's Galaxy Evolution Explorer (GALEX), een satelliet die tussen 2003 en 2012 de hemel in UV-licht bestudeerde, een grote boog van UV-straling ontdekt aan de hemel. De boog is maar liefst 30 graden groot en hij ligt deels in het sterrenbeeld Kleine Beer, deels in de Grote …
|
|
|
|
|
|
|
|
Astronomen zien onverwacht molecuul in atmosfeer exoplaneet
|
|
|
|
SRON-astronomen hebben de aanwezigheid van aluminiumoxide (AlO) gevonden in het spectrum van exoplaneet WASP-43b. Dit komt als een verrassing omdat verwacht wordt dat AlO verscholen zit in de lagere atmosferische lagen. Het is pas de tweede keer dat astronomen het molecuul in de atmosfeer van een exoplaneet waarnemen. Misschien lijken planeten als Mars en Jupiter ver weg, maar die afstanden …
|
|
|
|
|
|
|
|
Het axion-model van donkere materie wordt steeds aantrekkelijker
|
|
|
|
Nog maar enkele jaren terug waren de 'WIMP's' dé kandidaat voor donkere materie, de 'Weakly Interactive Massive particles', de zware, traag bewegende deeltjes, die niet of nauwelijks met gewone materie reageren. Maar jaren van speuren naar directe detectie van de WIMP's leverde niets op, allemaal null-detections. Vandaar dat de laatste tijd een nieuwe kandidaat hoger in de ranglijst is gekropen …
|
|
|
|
|
|
|
|
Twee spectaculaire mega-bliksems breken alle records
|
|
|
|
Wetenschappers hebben recordbrekende bliksemschichten waargenomen in Zuid-Amerika. Jawel, we hebben het hier over aardse bliksemschichten en niet over de veel sterkere exemplaren die voorkomen op gasplaneten zoals Jupiter of Saturnus. Dat maakt de bliksemschichten in kwestie echter niet minder spectaculair. Het eerste exemplaar die we bespreken vond plaats op 4 maart 2019 en hield maar liefst 16,73 seconden aan. Ding …
|
|
|
|
|
|
|
|
Reusachtige ＂zonnevlekken＂ oorzaak van de afnemende helderheid van Betelgeuze
|
|
|
|
Betelgeuze, de helderste ster in het sterrenbeeld Orion, heeft de gemoederen de afgelopen winter aardig bezig gehouden. De reuzenster was namelijk spectaculair in helderheid afgenomen en de media waren hier massaal opgedoken met overdreven berichten dat Betelgeuze "ieder moment" zou kunnen ontploffen. Uiteraard gingen de wetenschappers hier helemaal niet vanuit. Uit recent onderzoek is gebleken dat reusachtige "sterrevlekken" (vergelijkbaar met …
|
|
|
|
|
|
|
|
Een kosmisch mysterie: ESO-telescoop registreert de verdwijning van een zware ster
|
|
|
|
Met behulp van de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht hebben astronomen de verdwijning opgemerkt van een instabiele massarijke ster in een klein sterrenstelsel. De wetenschappers denken dat dit erop wijst dat de ster minder helder is geworden en deels verduisterd is door stof. Een alternatieve verklaring is dat de ster is ingestort tot een zwart gat, …
|
|
|
|
|
|
|
|
Twee superaardes ontdekt rondom nabije dwergster
|
|
|
|
Astronomen van de Universiteit van Göttingen hebben twee super-aardes gevonden bij de nabije ster Gliese 887, die toevallig de helderste rode dwergster aan de sterrenhemel is. Super-aardes hebben een massa die hoger is dan bij de aarde, maar flink lager is dan bij onze lokale ijsreuzen Uranus en Neptunus. De gevonden exoplaneten draaien vlakbij de zogenaamde leefbare zone rondom Gliese …
|
|
|
|
|
|
|
|
Er zijn mogelijk zes exomanen gespot
|
|
|
|
Astronomen van de Western University in Canada hebben mogelijk zes exomanen gespot, oftewel manen die rondom planeten bij andere sterren draaien. Helaas blijft het bij aanwijzingen - met de huidige technieken kan het bestaan van deze objecten niet bevestigd worden. Hopelijk zal een nieuwe generatie telescopen hier verandering in brengen. Heel verrassend is het bestaan van exomanen trouwens niet. Ons …
|
|
|
|
|
|
|
|
Vijftig jaar oude theorie van Roger Penrose met geluidsexperiment bevestigd
|
|
|
|
Wetenschappers van de Universiteit van Glasgow hebben een experiment gedaan welke een vijftig jaar oude theorie van Roger Penrose heeft bevestigd die claimt dat een zwart gat met een een flinke dosis ingenieusiteit, als energiebron te gebruiken zou zijn. Met gebruik van geluidsgolven konden de onderzoekers een experiment van een verschijnsel doen waarvan men zo'n vijf decennia lang dacht dat dit uit technisch oogpunt onmogelijk was. Terug in 1969 theoretiseerde de beroemde Britse wis- en natuurkundige Roger Penrose dat energie zou kunnen worden opgewekt door een object in de ergosfeer van het zwarte gat te laten zakken - de buitenste laag van de waarnemingshorizon van een zwart gat, waar een object sneller dan de lichtsnelheid zou moeten bewegen om stil te blijven hangen. Penrose voorspelde dat het object in deze ongebruikelijke ruimte een negatieve energie zou verkrijgen. Door het object te laten vallen en in tweeën te splitsen zodat de ene helft in het zwarte gat valt terwijl de andere wordt hersteld, zou de terugslagactie een verlies aan negatieve energie meten - in feite zou de herstelde helft energie winnen die wordt onttrokken aan de rotatie van het zwarte gat. Het is onnodig te zeggen dat dit een bovenmenselijk staaltje ingenieusiteit zou vergen en dus zou volgens Penrose alleen een technologisch zeer geavanceerde en misschien buitenaardse beschaving in staat zijn om zo een project uit te voeren.
|
|
|
|
|
|
|
|
Is het nou een Hubble H0 spanning of meer een T0 spanning?
|
|
|
|
Het verhaal van de Hubble spanning hoef ik jullie niet meer uit te leggen, of je moet de afgelopen vier jaar onder een steen hebben gelegen. Soms zijn er pogingen de Hubble spanning op te lossen die heel verrassend zijn en de hypothese die ik vandaag tegenkwam is er zo eentje. Centraal daarin staat T0, de huidige gemiddelde temperatuur van …
|
|
|
|
|
|
|
|
26 stofschijven bij jonge sterren gedetailleerd in beeld gebracht
|
|
|
|
Sterrenkundigen hebben met de Gemini Planet Imager Exoplanet Survey (GPIES) 26 stofschijven bij jonge sterren gedetailleerd in beeld gebracht. De beelden zijn verkregen door vier jaar van onderzoek met de Gemini Planet Imager (GPI), een camera die verbonden is aan de 8-meter Gemini South telescope in Chili, een camera die gebruik maakt van adaptieve optiek om turbulenties in de aardse …
|
|
|
|
|
|
|
|
Hé dat is handig, de 'Alien Civilization Calculator'
|
|
|
|
De vraag of en hoeveel intelligente buitenaardse beschavingen er zijn is boeiend en al tientallen jaren proberen we er antwoord op te geven, onlangs deden twee sterrenkundigen weer een poging. Al die pogingen zijn in feite niets anders dan een nadere invulling van de beroemde vergelijking van Drake, of een moderne variant van die vergelijking (zie hieronder). Frank Drake kwam …
|
|
|
|
|
|
|
|
Meridionale stroming in convectiezone zon oorzaak van de zonnecyclus
|
|
|
|
Een internationaal team van onderzoekers (o.a. Max Planck Institute) heeft ontdekt dat de cyclus van de zonnevlekkenactivieit veroorzaakt wordt door een stroming van plasma in de convectiezone van de zon. De zonnecyclus duurt elf jaar , waarbij minima en maxima van zonnevlekken zich afwisselen en waarbij de magnetische polen van de zon omkeren. Na twee cycli, dus 22 jaar, is …
|
|
|
|
|
|
|
|
Op-één-na verste quasar blijkt het zwaarste zwarte gat in het vroege heelal te bevatten
|
|
|
|
Sterrenkundigen hebben in de quasar J1007+2115 een superzwaar zwart gat ontdekt dat het zwaarste zwarte gat in het vroege heelal blijkt te zijn. We hebben het met recht over het vroege heelal, want de afstand tot J1007+2115 is maar liefst 13 miljard lichtjaar (roodverschuiving z=7,5015), dus die quasar bestond al toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was, …
|
|
|
|
|
|
|
|
Mogelijk is een botsing van zwarte gaten gezien waarbij licht vrijkwam
|
|
|
|
Met de LIGO - Virgo detector zijn vanaf 2015 al heel wat zwaartekrachtgolven waargenomen van botsende zwarte gaten. Maar bij geen enkele daarvan werd electromagnetische straling waargenomen, geen licht, geen radiostraling, geen enkele vorm van EM-straling. Maar nu is daar wellicht toch een uitzondering op ontdekt. Op 21 mei 2019 was er weer een zwaartekrachtgolf die de aarde passeerde, een …
|
|
|
|
|
|
|
|
Virtueel vanuit Leiden: EAS 2020, de grootste online sterrenkundeconferentie ooit
|
|
|
|
Meer dan 1600 astronomen en ruimtewetenschappers uit de hele wereld komen online samen van 29 juni– 3 juli 2020 voor de jaarlijkse conferentie van de European Astronomical Society (EAS). De jaarlijkse Nederlandse Astronomenconferentie NAC 2020 zal ook onderdeel zijn van deze bijeenkomst. De 75ste NAC, georganiseerd door de Koninklijke Nederlandse Astronomenclub, vindt plaats van 1-3 juli. #EASLeiden 2020 gaat online …
|
|
|
|
|
|
|
|
