Grootste roofdinosauriër voelde zich als een vis in het water – Spinosaurus, de “walvisdino”

Dan nu tijd voor een uitstapje naar een ander wetenschappelijk vakgebied. Dit artikel was eigenlijk voor een andere website bedoelt, maar die hadden zelf al een artikel over het onderwerp geschreven. Aangezien ik het zonde vind als niemand ‘m kan lezen (ik heb er immers toch een paar uur aan gewerkt), plaats ik ‘m hier maar op AstroBlogs. Aangezien AstroBlogs een sterrenkundeblog is, zal het artikel maar een dag of wat online staan.In de film Jurassic Park III zag je een gevecht tussen de iconische Tyrannosaurs rex en een nog grotere roofdino met een enorm zeil op z’n rug: de Spinosaurus. Uit recent onderzoek blijkt echter dat Spinosaurus een heel ander uiterlijk moet hebben gehad. Sterker nog, het moet één van de vreemdste dino’s ooit zijn geweest.Dat Spinosaurus veel vis gegeten heeft, was al langer aan de wetenschap bekend. Maar nu blijkt dat Spinosaurus het grootste deel van z’n tijd in het water moet hebben doorgebracht! Hiermee is Spinosaurus het eerste voorbeeld van een semi-aquatische dinosaurus. Volgens de onderzoekers doen de aanpassingen van Spinosaurus denken aan dat van vroege walvisachtigen. Spinosaurus was, zover we weten, de grootste vleesetende dinosaurus die ooit geleefd heeft, met een geschatte maximale lengte van zo’n 20 meter – da’s een paar meter langer dan zelfs de grootste Tyrannosaurus! Uit een uitgebreide studie, waarbij gebruik is gemaakt van nieuwe fossielen van Spinosaurus (die in 2008 gevonden zijn in de Sahara), blijkt dat Spinosaurus vermoedelijk zwemvliezen heeft gehad. Ook blijkt dat de dinosaurus neusgaten had in het midden van de schedel. Dit zorgde ervoor dat het beest kon blijven ademen als een deel van z’n kop zich onder water bevond.

Daarnaast was het zwaartepunt van het beest een heel eind naar voren komen te liggen – handig bij het zwemmen, maar minder handig op het land. Volgens de onderzoekers kan Spinosaurus dan ook nooit op twee poten gelopen hebben. Dat betekent dat de voorheen gangbare reconstructies van Spinosaurus direct de prullenbak in kunnen. Overigens zijn alle andere bekende roofdino’s tweevoeters geweest, dus ook op dat gebied mag Spinosaurus uniek genoemd worden. De achterpoten van Spinosaurus waren kort en erg gespierd, waardoor de dinosaurus gemakkelijker kon peddelen. Verder doet het bekken van Spinosaurus heel erg denken aan dat van vroege walvisachtigen, zoals Ambulocetus.Maar dat is nog niet alles. In tegenstelling tot vrijwel alle dinosauriërs (en hun afstammelingen, de vogels) waren de botten van Spinosaurus niet gevuld met holtes en luchtzakken. In plaats daarvan hadden de botten een hoge dichtheid, hetgeen het drijfvermogen bevorderd heeft. Iets soortgelijks zien we ook bij aquatische vogels zoals pinguins. En last but not least bestond de staart van Spinosaurus uit botten die los aan elkaar verbonden waren. Dit zorgt ervoor dat de staart een golfbeweging kon maken, hetgeen het voortbewegen in het water gemakkelijker maakt. Vergelijkbare aanpassingen zien we vandaag de dag bij bepaalde vissen.Ten slotte blijkt dat het reusachtige zeil op de rug van Spinosaurus geen functie kan hebben gehad bij het reguleren van lichaamswarmte, aangezien het zeil vooral uit bot bestond, met weinig bloedvaten. Dat betekent dat het zeil puur een decoratieve functie moet hebben gehad, met een mogelijke rol in sexuele selectie – ongeveer zoals de staartveren van een pauw.

Waarom hebben we dan zo lang een verkeerd beeld gehad van Spinosaurus? Nou, dat heeft te maken met de Tweede Wereldoorlog. De eerste restanten van Spinosaurus zijn in 1912 opgegraven door de Duitse paleontoloog Ernst Freiherr Stromer von Reichenbach. De restanten waren ontdekt in de Egyptische Sahara en zijn later verplaatst naar München. In april 1944 werd de opslagplaats van de Spinosaurus-fossielen geraakt door geallieerde bommen. Gelukkig zijn verschillende aantekeningen en foto’s bewaard gebleven. Deze gaven echter een incompleet beeld.In 2008 was er echter goed nieuws voor Spinosaurus-adepten. Er werden namelijk nieuwe restanten opgegraven in Marokko, in de buurt van een gebied met woestijnkliffen die Kem Kem genoemd wordt. Deze restanten behoorden tot de soort Spinosaurus aegyptiacus. De hele regio was ooit een bijzonder waterrijk gebied geweest, vol met grote haaien, zeekrokodillen, coelacanthen en longvissen. Helaas was het belangrijkste fossiel dat werd opgegraven, een vrijwel volledige schedel, zoekgeraakt – vermoedelijk het land uit gesmokkeld door een lokale fossielenjager die geld wou verdienen. Gelukkig werd de “dader” opgespoord en kwamen de restanten weer in de handen van academici.Om de geheimen van Spinosaurus te ontrafelen heeft het onderzoeksteam een digitaal model van het skelet gemaakt, hetgeen mogelijk werd gemaakt door een gulle gift van de National Geographic Society. Van alle gefossiliseerde botten werd een CT-scan gemaakt en aan de hand daarvan is een anatomisch accuraat 3D-model gemaakt. Toen het skelet in elkaar was gezet heeft men ‘m opgemeten en hieruit blijkt dat Spinosaurus een paar meter groter is geweest dan Tyrannosaurus.Maar de enorme omvang van het beest was niet de grootste verrassing – dat waren de ongebruikelijke verhoudingen van de ledematen – deze doen veel meer denken aan vroege walvisachtigen dan aan theropode dinosauriërs! Hiermee is Spinosaurus ongetwijfeld één van de vreemdste en meest gespecialiseerde dinosauriërs ooit geweest.”Het onderzoeken van dit exemplaar deed denken aan het bestuderen van een buitenaards wezen ^[1]ah, komt het heelal tóch nog even om de hoek kijken 😛 – het lijkt op geen enkele dinosaurus die ik ooit gezien heb“, aldus Nizar Ibrahim, leider van het onderzoeksteam.

Bron: University of Chicago