Deze kleine uitsnede van de VISTA VVV-survey van de centrale delen van de Melkweg toont de beroemde Trifidnevel (rechts van het midden). In vergelijking met de bekende opnamen in zichtbaar licht lijkt hij spookachtig zwak. Deze doorzichtigheid heeft zo zijn voordelen: nu zijn ook de verborgen objecten achter de nevel duidelijk te zien. Daartussen bevinden zich twee cepheïden – de eerste die tot nu toe dicht bij het centrale vlak, maar aan de verre kant van de Melkweg zijn ontdekt. Credit: ESO/VVV consortium/D. Minniti.
Een nieuwe opname, gemaakt met ESO’s surveytelescoop VISTA, plaatst de beroemde Trifidnevel in een nieuw, spookachtig licht. Door waarnemingen te doen in het infrarood kunnen astronomen dwars door de stofrijke centrale delen van de Melkweg heen kijken en objecten ontdekken die eerder onopgemerkt bleven. Alleen al in dit kleine stukje van een van de VISTA-surveys hebben astronomen twee onbekende en zeer verre veranderlijke sterren van het cepheïdentype ontdekt, die vrijwel recht achter de Trifidnevel staan. Het is voor het eerst dat cepheïden in het centrale vlak van de Melkweg, voorbij zijn centrale verdikking zijn opgespoord.
In het kader van een van zijn grote surveys van de zuidelijke hemel brengt de VISTA-telescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, de centrale delen van de Melkweg in kaart. Dat gebeurt in het infrarood, om nieuwe, verborgen objecten te kunnen ontdekken. Bij deze VVV-survey (de afkorting staat voor VISTA Variables in the Via Lactea) worden dezelfde hemelgebieden steeds opnieuw waargenomen, om objecten te kunnen opsporen die in de loop van de tijd van helderheid veranderen.
Deze kleine uitsnede van de VISTA VVV-survey van de centrale delen van de Melkweg toont de beroemde Trifidnevel (rechts van het midden). In vergelijking met de bekende opnamen in zichtbaar licht lijkt hij spookachtig zwak. Deze doorzichtigheid heeft zo zijn voordelen: nu zijn ook de verborgen objecten achter de nevel duidelijk te zien. Daartussen bevinden zich twee cepheïden – de eerste die tot nu toe dicht bij het centrale vlak, maar aan de verre kant van de Melkweg zijn ontdekt.
De posities van de zwakke cepheïden zijn op deze foto omcirkeld.
Credit:
ESO/VVV consortium/D. Minniti
Een piepklein deel van de enorme VVV-gegevens is gebruikt om deze opvallende nieuwe afbeelding van een beroemd object te maken. Het gaat om het stervormingsgebied Messier 20, dat vanwege de spookachtige donkere banden die het (door een telescoop gezien) in drieën deelt, beter bekend is als de Trifidnevel.
De bekende foto’s van de Trifidnevel tonen deze in zichtbaar licht. Hij vertoont dan een combinatie van de heldere gloed van geïoniseerd waterstofgas en de blauwe waas van verstrooid licht dat van hete, jonge sterren afkomstig is. Ook zijn opvallende wolken van licht-absorberend stof te zien. Maar deze infraroodopname van VISTA geeft een heel ander beeld: de nevel is nog maar een schim van zijn gedaante in zichtbaar licht. De stofwolken zijn veel minder opvallend, en de heldere gloed van de waterstofwolken is nog maar nauwelijks te zien. De driedeling valt vrijwel niet meer op.
Deze kaart toont de sterren van het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) die waarneembaar zijn met het blote oog. De locatie van de beroemde Trifidnevel (Messier 20) is aangegeven. Dit gloeiende stervormingsgebied is gemakkelijk waarneembaar met een kleine telescoop. Grotere telescopen laten ook de drie donkere stofbanden zien waaraan het object zijn (bij)naam te danken heeft.
Credit:
ESO, IAU & Sky and Telescope.
In plaats daarvan toont de nieuwe opname een spectaculair nieuw panorama. De dikke stofwolken in de schijf van ons Melkwegstelsel, die zichtbaar licht absorberen, laten bijna al het infrarode licht dat VISTA kan waarnemen door. Hierdoor kan VISTA zien wat zich achter de Trifidnevel bevindt, en objecten aan de andere kant van Melkweg detecteren die nog nooit eerder zijn waargenomen.
Deze foto vergelijkt een nieuwe infraroodopname van de Trifidnevel van de VVV Vista-survey (boven) met een opname in zichtbaar licht, die met een kleine telescoop is gemaakt (onder). De gloeiende wolken van gas en stof zijn op de infraroodfoto veel minder duidelijk te zien. In plaats daarvan zijn de vele sterren achter de nevel zichtbaar, waaronder de twee recent ontdekte cepheïden.
Credit:
ESO/VVV consortium/D. Minniti/Gábor Tóth.
Bij toeval toont deze foto een goed voorbeeld van de verrassingen die je in het infrarood kunt tegenkomen. Schijnbaar vlakbij de Trifidnevel, maar in werkelijkheid zeven keer zo ver weg [1]De Trifidnevel is ongeveer 5200 lichtjaar van de aarde verwijderd. Het centrum van de Melkweg staat ruwweg in dezelfde richting, op een afstand van ongeveer 27.000 lichtjaar. De afstand van de recent … Lees verder, zijn in de VISTA-gegevens twee veranderlijke sterren ontdekt. Het gaat om cepheïden, een helder stertype dat instabiel is en afwisselend helderder en zwakker wordt. De twee sterren – vermoedelijk de helderste leden van een sterrenhoop – zijn de enige cepheïden die tot nu toe dicht bij het centrale vlak, maar aan de verre kant van de Melkweg zijn ontdekt. Hun helderheid gaat op en neer met een periode van elf dagen. Tenslotte hieronder nog een video waarin wordt ingezoomd op de Trifidnevel.
Bron: ESO.
Voetnoten
| ↑1 | De Trifidnevel is ongeveer 5200 lichtjaar van de aarde verwijderd. Het centrum van de Melkweg staat ruwweg in dezelfde richting, op een afstand van ongeveer 27.000 lichtjaar. De afstand van de recent ontdekte cepheïden bedraagt ongeveer 37.000 lichtjaar. |
|---|
