|
|
|
|
De Astroblogs van de afgelopen week
|
|
|
|
|
|
BlackGEM-telescopen beginnen jacht op bronnen van zwaartekrachtgolven
|
|
|
|
De BlackGEM-array, drie nieuwe Nederlands-Belgische telescopen op de ESO-sterrenwacht La Silla, is operationeel geworden. De telescopen zullen de zuidelijke hemel scannen om op jacht te gaan naar kosmische gebeurtenissen die zwaartekrachtgolven produceren, zoals fusies van neutronensterren en zwarte gaten. De start van BlackGEM werd vandaag aangekondigd op de 78ste editie van de Nederlandse Astronomenconferentie (NAC), die dit jaar in Leeuwarden …
|
|
|
|
|
|
|
|
Voor het eerst zijn stralingsgordels buiten het zonnestelsel waargenomen
|
|
|
|
Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om bij een ultrakoele dwergster radiostraling te zien van twee structuren in de vorm van een donut, sterk lijkend op de stralingsgordels zoals we die ook zien bij Jupiter. Met een netwerk van 39 aan elkaar verbonden radiotelescopen, die van Duitsland tot Hawaï liepen, kon men hoge resolutiewaarnemingen doen aan LSR J1835+3259, zoals de dwergster …
|
|
|
|
|
|
|
|
Accretieschijven rondom zwarte gaten nagebootst in het laboratorium
|
|
|
|
Het zijn van die experimenten waarvan je vantevoren denkt: 'als dat maar goed afloopt'. Ook dat van de onderzoekers van het Imperial College in Londen is van die categorie. Zwarte gaten (en ook jonge sterren, jawel) bezitten een snel roterende accretieschijf waar ze door worden omringd en ze vroegen zich af of ze zo'n schijf niet konden nabootsen in het …
|
|
|
|
|
|
|
|
Radarantenne RIME van Juice is nu helemaal uitgeklapt
|
|
|
|
Drie weken geleden begonnen de pogingen om de 16 meter lange Radar for Icy Moons Exploration (RIME) radarantenne van ruimteverkenner Juice helemaal uit te klappen. Dit allemaal nadat na de lancering op 14 april gebleken was dat de antenne, die nodig is om later dóór het ijs te kunnen kijken van drie manen van Jupiter, maar gedeeltelijk (maar 1/3e deel) …
|
|
|
|
|
|
|
|
Uijtdijingssnelheid heelal gemeten met behulp van de supernova van Refsdal
|
|
|
|
Weten jullie nog van die supernova Refsdal, de allereerste 'meervoudig-gelensde' supernova waargenomen, die in 2014 vier keer en in 2015 één keer werd waargenomen? Het ging dus om één supernova, die door een zwaartekrachtlens van een cluster van sterrenstelsels (MACS J1149 ) precies tussen ons en het sterrenstelsel waarin de supernova plaatsvond als meerdere beelden gezien werd, beelden die door …
|
|
|
|
|
|
|
|
AT2021lwx (alias Scary Barbie) was de grootste kosmische explosie ooit gezien
|
|
|
|
Een paar weken terug schreef ik hier over 'Scary Barbie', de enorme explosie die gaande is in een sterrenstelsel ver weg vanwege een superzwaar zwart gat dat een complete zware ster aan het oppeuzelen is. Maar het blijkt waarschijnlijk toch iets anders te liggen. Sterrenkundigen van de Universiteit van Southampton hebben de explosie AT2021lwx, zoals 'ie heet, bestudeerd, een explosie …
|
|
|
|
|
|
|
|
Sterrenkundigen zien voor het eerst benzeen in planeetvormende schijf rond ster
|
|
|
|
Een internationaal team van sterrenkundigen met daarbij diverse Nederlandse onderzoekers heeft voor het eerst het gas benzeen (C6H6) waargenomen in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. Naast benzeen zagen ze veel andere, kleinere koolstofverbindingen en weinig zuurstofrijke moleculen. De waarnemingen duiden erop dat de planeten die in deze schijf ontstaan, net als onze aarde, relatief weinig koolstof bevatten. De …
|
|
|
|
|
|
|
|
ESO-telescoop legt enorme stellaire kweekvijvers bloot
|
|
|
|
Met behulp van ESO’s Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) hebben astronomen een uitgebreide infraroodatlas gemaakt van vijf nabijgelegen stellaire kraamkamers. Daartoe hebben ze meer dan een miljoen afzonderlijke opnamen samengevoegd. Op de grote mozaïeken zijn jonge sterren-in-wording te zien, ingebed in dikke stofwolken. Dankzij deze waarnemingen beschikken astronomen over een uniek hulpmiddel om het ingewikkelde vraagstuk van …
|
|
|
|
|
|
|
|
Doe mee met ESA's #CosmicMystery wedstrijd
|
|
|
|
Volgens de spoorboekjes van de ESA wordt ergens in juli dit jaar Euclid gelanceerd, de Europese missie die de geometrie van het heelal in kaart gaat brengen en die is vernoemd naar de Griekse wiskundige Euclides van Alexandrië, de grondlegger van de meetkunde. Die geometrie (of de ruimte wel of niet gekromd is) wordt bepaald door donkere materie en donkere …
|
|
|
|
|
|
|
|
Europees consortium gaat satellietconstellatie à la Starlink bouwen genaamd IRIS2
|
|
|
|
Vandaag 10 mei staat is er weer een lancering geweest van een groep Starlinksatellieten. Starlink is een satellietconstellatie van SpaceX bedoeld voor de levering van wereldwijd breedband internet. Met deze batch erbij draaien er nu in totaal 4391 Starlinksatellieten in een baan om de aarde. Maar Europa heeft ook plannen aangekondigd om een eigen satellietconstellatie te bouwen, en wel à …
|
|
|
|
|
|
|
|
Die sliert sterren achter een ontsnapt superzwaar zwart gat is waarschijnlijk een sterrenstelsel
|
|
|
|
Ik berichtte hier eerder over dat rondzwervende superzwarte zwarte gat dat een lange sliert van sterren achter zich aan sleurde, reizend door de intergalactische riuimte - zie deze en deze Astroblogs daarover. Pieter van Dokkum (Yale University in New Haven, Connecticut) en z'n team hadden de dunne sliert waargenomen met de Hubble ruimtetelescoop en zij kwamen vervolgens met de theorie …
|
|
|
|
|
|
|
|
Webb heeft nog meer structuren ontdekt in de planetoïdengordel rondom Fomalhaut
|
|
|
|
Sterrenkundigen hebben met de Webb ruimtetelescoop de ogen gericht (in het infrarood) op de jonge ster Fomalhaut, de helderste ster van het zuidelijke sterrenbeeld Zuidervis (Piscis Austrinus), waar in 1983 al een stofring omheen werd ontdekt, destijds met de Nederlands-Amerikaanse Infrared Astronomical Satellite (IRAS). De stofgordel bestaat uit materiaal dat ontstaan is door botsingen in de gordel van objecten zoals …
|
|
|
|
|
|
|
|
NWO-subsidie voor onderzoek naar kleurenfilms van zwarte gaten
|
|
|
|
De Nederlandse Wetenschapsorganisatie NWO heeft een subsidie van 3,45 miljoen euro toegekend aan een Nederlands team, om samen met Britse en Namibische astronomen een telescoop te bouwen in Namibië . De telescoop helpt mee om kleurenfilms van zwarte gaten te maken en wordt de allereerste millimetergolf-radiotelescoop in Afrika om dit doel te verwezenlijken. De telescoop zal deel uitmaken van het …
|
|
|
|
|
|
|
|
Exoplaneet ontdekt met een polaire baan om z'n ster
|
|
|
|
Er zijn al ruim 5300 exoplaneten ontdekt en bevestigd en bijna allemaal hebben ze net als de planeten in het zonnestelsel een baan die ongeveer gelijk is aan het evenaarsvlak van de ster waar ze omheen draaien. OK, er mag een paar procent variatie in de baanhoek zitten, maar grosso modo liggen ze allemaal in hetzelfde vlak. Logisch ook, want …
|
|
|
|
|
|
|
|
Zelfs al is er leven bij TRAPPIST-1, dan duurt het nog hééél lang voor we dat kunnen detecteren
|
|
|
|
Rondom de ultrakoele rode dwergster TRAPPIST-1 (alias 2MASS J23062928-0502285) draaien zeven exoplaneten, allemaal rotsachtige planeten met massa's vergelijkbaar met die van de aarde en drie ervan in de leefbare zone van de ster (TRAPPIST-1 e, f en g). Het TRAPPIST-1 systeem staat 40 lichtjaar van ons vandaan, dus je zou denken dat áls er leven voorkomt op één van deze …
|
|
|
|
|
|
|
|
Video; China publiceert eerste wereldwijde panoramische beelden van Mars
|
|
|
|
Het Chinese ruimtevaartagentschap (CNSA) heeft recent de eerste wereldwijde panoramische beelden van Mars gepubliceerd. De panorama's zijn gemaakt door de verwerking van 14.757 afbeeldingen die zijn gemaakt door de Marsorbiter Tianwen-1 (Bet. 'Vragen aan de hemel'). De Tianwen-1 is de eerste zelfstandige interplanetaire missie van China, en de reeks werd onthuld tijdens een evenement ter ere van de nationale ruimtevaartdag …
|
|
|
|
|
|
|
|
Chandra ziet in M84 de 'H' van Heet en Hééél groot
|
|
|
|
M84 (Messier 84 / NGC 4374) is een elliptisch sterrenstelsel in het sterrenbeeld Maagd (Virgo), 55 miljoen lichtjaar verderop. Het stelsel is waargenomen met NASA's Chandra röntgen-ruimtetelescoop en de Karl G. Jansky Very Large Array (VLA) radiotelescoop op aarde. In het sterrenstelsel bevindt zich heet gas, miljoenen graden heet. De Chandra-waarnemingen laten zien dat er in het stelsel iets bijzonders …
|
|
|
|
|
|
|
|
De maan lijkt inderdaad een vaste binnenste kern te hebben
|
|
|
|
Een team van Franse sterrenkundigen (Université Côte d'Azur, Observatoire de la Côte d'Azur, MCCE, Observatoire de Paris, Sorbonne Université) heeft aanwijzingen gevonden dat de maan een vaste binnenste kern heeft, die vooral uit ijzer bestaat. Dat is vergelijkbaar met de kern van de aarde. In 2011 hadden onderzoekers van de NASA al een soortgelijke conclusie, nadat zij seismische gegevens, die …
|
|
|
|
|
|
|
|
Zorgt radiosignaal naar Pioneer 10 voor 'first contact' in het jaar 2029?
|
|
|
|
Een team astronomen van de Universiteit van Californië, heeft recent uitgezocht dat een radiosignaal verzonden naar NASA's Pioneer 10, ook een dwergster heeft bereikt in 2002, en ster op 27 lichtjaar afstand. In potentie zou, aldus het duo wetenschappers Reilly Derrick en Howard Isaacson, een buitenaardse intelligentie, vaak afgekort als ETI, mits present bij de ster contact met de aarde …
|
|
|
|
|
|
|
|
Nóg een schaduw ontdekt bij de jonge ster TW Hydrae
|
|
|
|
Begin 2017 werd iets opmerkelijks ontdekt bij de jonge rode dwergster TW Hydrae: men nam toen met Hubble een schaduw waar in de planeetvormende schijf rondom TW Hydrae. Zo bleek uit maar liefst 18 jaar aan waarnemingen die verricht zijn aan TW Hydrae, die minder dan tien miljoen jaar oud is en zich bevindt op een afstand van 192 lichtjaar. …
|
|
|
|
|
|
|
|
Vier van Uranus' grootste manen kunnen mogelijk ook water bevatten
|
|
|
|
Uranus, de zevende planeet vanaf de zon gezien, heeft voor zover bekend 27 manen. Een recente heranalyse van de gegevens die verzameld zijn met NASA's Voyager ruimteverkenner, die in 1986 langs de ijsreus vloog, laat nu zien dat de vier grootste manen van Uranus mogelijk een vloeibare oceaan bevatten, een oceaan van water tussen de ijskorst en de vaste kern …
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
