Buckyballen, huidsmeersels en rode reussterren

Grappig toch hoe je soms tot de ontdekking komt dat dingen met elkaar te maken hebben, waar je eerst geen enkel verband tussen zag. Gisteren stond er een lang artikel in de wetenschapsbijlage van NRC-Handelsblad over de welbekende buckyballen, de zestig koolstofatomen in de vorm van een voetbal, die in 1985 werden ontdekt door Robert Curl, Harold Kroto en Richard Smalley. De buckyball ^[1]Officiële naam Buckminsterfullereen, genoemd naar de architect Buckminster die in de bouwkunst werkte met dezelfde structuren. De C60 buckyballen zijn één variant van de zogenaamde fullerenen. … Lees verder bleek naast grafiet en diamant de derde elementaire vorm te zijn waarin koolstof kan bestaan. In 1996 leverde het hen de Nobelprijs voor de scheikunde op. Toepassingen van de buckybal worden de laatste tijd volop gevonden in de cosmetica en geneeskunde. Huidsmeersels zoals Combray van het Groningse bedrijf Sollene en Dr. Brandt van Mitsubishi (nee, niet gelogen Jan 😉 ) zitten vol met die C₆₀ atomen, zoals ze chemisch worden omschreven. Of het echt werkt weet ik niet, maar de commercie is er in ieder geval laaiend enthousiast over. Voor ons astrobloggers is het interessante van die buckyballen dat de oorsprong ervan ligt bij het onderzoek naar rode reussterren! 😯 Jazeker. Harold Kroto, scheikundige op de Universiteit van Sussex, onderzocht de rode reuzen op hun chemische samenstelling en ontdekte dat in de atmosfeer van die sterren lange ketens van koolstof voorkomen. Met Smalley en Curl ging hij vervolgens proberen om die koolstofketens in het laboratorium na te bootsen en dat lukte! De jaren daarna werden vele varianten ontdekt, zoals buckybuizen en buckyringen, en de laatste tijd is zoals gezegd de inspanning vooral gericht op het bedenken van praktische toepassingen. Het bijzondere van buckyballen is dat ze atomen kunnen ‘invangen’ en dat heeft ook weer praktische gevolgen. Zo heeft men gesteenten onderzocht die gerelateerd waren aan de inslag van een grote meteoriet 251,4 miljoen jaar geleden, de Permian-Triassic boundary (PTB) gebeurtenis genaamd. In die gesteenten kwam men fullerenen tegen, waaronder de buckyballen, en daará¬n zaten weer capsules van helium en argon, in dezelfde hoeveelheid als aangetroffen in koolstofrijke meteorieten. Er zijn sterrenkundigen die beweren dat fullerenen, uitgeblazen door sterrenwinden van zo’n grote rode reusster ^[2]Het voorland van onze eigen Zon., lang geleden op Aarde terechtkwamen en de bron vormden voor het ontstaan van leven. En die gaan we vervolgens op onze huid smeren om een jongere aanblik te krijgen. Het kan raar lopen af en toe. 😉 Bron: NRC-Handelsblad, 5 april 2008.