15 maart 2024

Hanny’s Voorwerp

De astroblogs hieronder zijn NIET de meest recente die ik heb geschreven. Wil je de meest verse en leuke exemplaren over Hanny’s Voorwerp lezen dan moet je hier kijken.

20 juni 2008: Welk ‘Voorwerp’ zag Hanny bij IC 2497?

Hanny's VoorwerpOp diverse blogs en fora is de laatste tijd discussie over een object dat door de Nederlandse basisschooljuffrouw genaamd Hanny [1]Ik heb geen idee of het de voornaam van die juf of de achternaam is. Ik gok de voornaam. Op het Galaxy Zoo-forum heet ze trouwens ook Honey. gezien is ten zuiden van het sterrenstelsel IC 2497. Het gaat inmiddels al de hele wereld rond als Hanny’s Voorwerp, zelfs in de Engelstalige blogs/fora [2]Een zoektocht op Google naar Hanny’s Voorwerp leverde 296 hits op. 😯 . Hanny bekeek IC 2497 op de welbekende website van Galaxy Zoo, een Engelstalig online sterrenkunde projekt dat vrijwilligers uitnodigt om sterrenstelsels te helpen classificeren. Je krijgt daarop vele sterrenstelsels te zien en je moet deze na een korte ‘cursus’ identificeren als spiraalstelsel of elliptisch stelsel. Er zijn momenteel al 40 miljoen sterrenstelsels geïdentificeerd, maar de waarneming die Hanny vorig jaar augustus deed heeft wel het meeste aandacht getrokken. Net ten zuiden van IC 2497 zag zij op een foto uit de Sloan-catalogus namelijk een diepblauw onregelmatig gevormd vlekje, in diezelfde catalogus door het leven gaand als SDSS J094103.80+344334.2 (ahum, ik heb toch liever de benaming Hanny’s Voorwerp). Die melding van Hanny is hier te vinden. In eerste instantie bleek dat wetenschappers van het ‘Voorwerp’, zoals het al spoedig door het leven ging, geen spectrum hadden en dus ook de afstand niet konden bepalen. Pas onlangs is dat spectrum gemeten en die blijkt hetzelfde te zijn als van IC 2497, ergo de afstand bedraagt zo’n 700 miljoen lichtjaar. De blauwe kleur schijnt van stervormingsgebieden te zijn, maar nog steeds roept Hanny’s Voorwerp meer vragen dan antwoorden op bij de sterrenkundigen. Recente opname van Hanny's VoorwerpAlex Szalay (Johns Hopkins University, VS) heeft dan ook een voorstel gedaan om Hanny’s Voorwerp met behulp van de Hubble te gaan waarnemen. Hij vermoedt dat er zich in het object een quasar bevindt en dat de vreemde eigenschappen komen doordat het een soort van lichtecho van die quasar is! Recente waarnemingen aan Hanny’s Voorwerp hebben laten zien dat het in feite geen blauwe, maar een groene kleur heeft (zie hiernaast). Nog vreemder eigenlijk. Ik zou zeggen: direct kijken met de Hubble! Bron: ScienceNews

25 juni 2008: Hanny’s Voorwerp is Astrophoto of the Day!

Hanny's VoorwerpHanny’s Voorwerp heeft de eer om vandaag de Astrophoto of the Day (APOD) te zijn! 😀 Dat betekent dat het object vandaag in het zonnetje staat en dus mega-aandacht krijgt. Da’s fantastisch uiteraard, in het bijzonder voor Hanny van Arkel, de Nederlandse amateur die het object ontdekt. Toen ik vorige week over Hanny’s Voorwerp schreef waren er 296 hits op Google op de term “Hanny’s Voorwerp” (inclusief aanhalingstekens!). Inmiddels is dat opgelopen tot 754. 🙂 Bron: APOD.

  25 juni 2008: Waar lijkt ‘ie nou het meest op?

Hanny’s Voorwerp is de afgelopen week letterlijk voorwerp van menig discussie op internet. Als astrofoto van de dag staat het bijzondere object helemaal in de belangstelling. Er zijn vandaag ook diverse mensen die de vergelijking hebben gemaakt van Hanny’s Voorwerp met andere bekende dingen:Hanny's VoorwerpVincent van Gogh’s schilderij van het gele huis:Van Gogh's schilderij van het gele huisVincent van Gogh’s schilderij van Arles:Van Gogh's schilderij van ArlesBron voor deze Van Gogh’s: Eric F.Diaz op Galaxy Zoom Forum. Of wat dacht je van deze:Hanny's Voorwerp alias Kermit de kikker😀 Komt van Andy Wate op BB.Nightskylive. Wie van jullie weet er nog meer te verzinnen?

26 juni 2008: The Economist over Hanny’s Voorwerp

The Economist logo“To seek out new voorwerps and to boldly go where no amateur has gone before.” Aldus de slotzin van een artikel over Hanny’s Voorwerp dat vandaag online gepubliceerd werd door The Economist, één van ’s werelds meest gerenormeerde bladen. Lees zelf het artikel over de ins en outs van Hanny’s Voorwerp, zoals bekend genoemd naar de ontdekker ervan, de basisschooljuffrouw Hanny van Arkel, die meewerkend aan Galaxy Zoo het mysterieuze object tegenkwam. Interessant is nog te melden dat Chris Lintott, oprichter van de Galaxy Zoo, met collega’s bezig is een artikel te publiceren in het vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. We wachten dat artikel met spanning af. To seek out new voorwerps and to boldly go where no amateur has gone before. Schitterend gezegd, toch? 😀 Bron: The Economist.

4 juli 2008: Let op “Proposal 11620” voor de Hubble!

Proposal 11620Als een wetenschapper met de Hubble ruimtetelescoop wil waarnemen moet hij/zij een voorstel doen, een proposal op z’n Engels. Gisteren heeft een groepje sterrenkundigen zo’n voorstel ingediend: proposal 11620 om precies te zijn. Er zijn zes indieners, onder leiding van Dr. William C. Keel (University of Alabama). Eén van de zes indieners is Hanny van Arkel uit Heerlen. Hé, die kennen we toch? Yep, da’s Hanny van Hanny’s Voorwerp. In het negen pagina’s tellend document wordt nauwkeurig omschreven wat de groep precies wil bestuderen aan het groene object ten zuiden van het actieve sterrenstelsel IC 2497 en op welke wijze de Hubble daarvoor moet worden ingezet. De titel van het voorstel, A Quasar Light Echo in the Local Universe, wijst erop dat men vermoedt dat Hanny’s Voorwerp een lichtecho is van een quasar in IC 2497. Nou nog hopen dat Proposal 11620 wordt goedgekeurd. De proposal IS goedgekeurd! 😀 Het team mag in 2009 de Hubble zeven rondjes lang om de Aarde gebruiken, dat wil zeggen gedurende 6,5 uren. Yes! Ik hou jullie op de hoogte. ’t Is trouwens te hopen dat Hanny et al de Hubble kunnen gebruiken ná de Hubble reparatiemissie van Space Shuttlemissie STS-125 (Laatste nieuws dat ik erover weet is dat deze voor 8 oktober gepland staat.)). Dan heeft ‘ie namelijk nog scherpere ogen! 😀 Bron: Waveney op Galaxy Zoomforum.

10 augustus 2008: Artikel Hanny’s Voorwerp in concept klaar

Kop van aertikel over Hanny\\'s VoorwerpEen wetenschappelijk concept-artikel over Hanny’s Voorwerp is ter publicatie aangeboden aan de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Negentien auteurs hebben meegedaan aan het artikel, waaronder Hanny van Arkel, de Nederlandse ontdekker van het vreemde object. De auteurs horen bij 14 wetenschappelijke instellingen, bij Hanny van Arkel uit Heerlen wordt ‘Dutch School System’ genoemd. Yep, Hanny werkt in het basisonderwijs, eh.. primair onderwijs heet dat geloof ik officiëel. Het artikel, getooid met de naam “Galaxy Zoo: ‘Hanny’s Voorwerp’, a quasar light echo?”, wordt niet direct gepubliceerd maar eerst door ‘peers’ beoordeeld. Als die groen licht geven en/of opmerkingen hebben gegeven kan het wel verschijnen. Het artikel zal het vijfde wetenschappelijke artikel zijn dat in het kader van het Galaxy Zoomproject. Zodra Hanny’s artikel in de MNRAS verschijnt zal ik het hier ook neerzetten, tenminste als het vrijkomt. De faam van Hanny van Arkel wordt overigens steeds groter. Deze week was ze voorpaginanieuws op CNN.com en er is ook al een pagina op Wikipedia gewijd aan Hanny’s Voorwerp. Hanny houdt zelf ook een lijstje bij waar aandacht wordt besteed aan Hanny c.q. Hanny’s Voorwerp. Handig. 🙂 Bron: Galaxy Zoo Blog.

7 september2008: Hanny komt in ‘De Wereld Draait Door’

Hanny morgen in De wereld draait doorMaandagavond 8 september zal Hanny van Arkel, de ontdekster van Hanny’s Voorwerp, te gast zijn in De Wereld Draait Door, het programma van Matthijs van Nieuwkerk. 😯 Het wordt tussen 19.30 en 20.15 uur uitgezonden op Nederland 3. Dat betekent dus dat Hanny eerst te zien is op de BBC bij Sir Patrick Moore’s The Sky at Night en daarna bij Sir Matthijs van Nieuwkerk. Afgelopen week was Vincent Icke al te gast bij van Nieuwkerk, als ruimteweerman. En nu weer Hanny te gast. Ik stel voor het programma te hernoemen: Het Universum draait door. 🙂 Bron: Galaxy Zoo Blog.

9 september 2008: Hanny bij DWDD online te zien

Hanny van Arkel was gisteravond bij De Wereld Draait Door. De uitzending is hier te zien:Schuif de tijdbalk naar 16 minuten (tenzij je ook Derk Sauer en De Jakhalzen wil zien) en geniet dan van Hanny’s optreden! 😀Hanny in DWDD

22 november 2008: WSRT werpt nieuw licht op Hanny’s Voorwerp

Met de Westerbork Synthese Radio Telescoop (WSRT), bij Westerbork in Drenthe, hebben ze het sterrenstelsel IC 2974 en het nabije Hanny’s Voorwerp bestudeerd en daar zijn nieuwe inzichten uit naar voren gekomen. Het blijkt dat er een nauwe bundel hoogenergetische deeltjes uit het centrum van het sterrenstelsel IC 2974 stroomt, precies in de richting van Hanny’s Voorwerp, hetgeen op de foto links met witte contourlijnen is te zien. De metingen laten ook zien dat er een enorme wolk van neutraal waterstofgas (oranje), van meer dan een miljard keer zo zwaar als de zon, zich in de buurt van IC 2497 en van Hanny’s Voorwerp bevindt. De aanwezigheid van dit gas is waarschijnlijk het gevolg van een botsing, die honderden miljoen jaren geleden heeft plaatsgevonden tussen IC 2974 en een ander sterrenstelsel. De waarneemgegevens laten ook zien (bovenaan rechts), dat dichte gas- en stofwolken een deel van de radio-emissie die uit het centrum van IC 2974 komt absorbeert. De detectie van een zwakke, maar compacte radiobron in het centrum van IC 2497 is een aanwijzing voor het bestaan van een superzwaar zwart gat in IC 2974. Deze compacte radiobron is gedetecteerd met behulp van recente e-VLBI metingen, waaraan ook de WSRT deelgenomen heeft. Op grond van de nieuwe metingen denkt men dat het superzware zwarte gat in IC 2497 een krachtige stroom, zeer energierijke deeltjes de ruimte instoot. Deze stroom deeltjes baant zich een weg door de gas- en stofwolken van IC 2497, hierdoor ruimte makend voor de zeer intense optische en ultraviolette straling van het zwarte gat. Deze straling kan op deze manier een deel van de grote waterstofwolk, die zich net buiten IC 2497 bevindt, belichten waardoor dat stuk van de waterstof wolk heel heet wordt, het gas geïoniseerd raakt en licht gaat uitstralen en zichtbaar wordt als Hanny’s Voorwerp. De resultaten zullen op een colloquia op 27 november bij ASTRON worden gepresenteerd. Sprekers: Professor Michael Garrett, algemeen directeur van ASTRON, en dr. Gyula Józsa, wetenschapper bij de radiosterrenwacht van ASTRON zullen de resultaten toelichten en Hanny van Arkel, ontdekker van Hanny’s Voorwerp, zal ook een presentatie geven. 😀 Bron: ASTRON.

21 december 2008: 37 ksec waarneemtijd voor Hanny’s Voorwerp met de XMM-Newton

XMM-Newton en Hannys Voorwerp De eerste Kerstkado’s zijn gearriveerd: het wetenschapsteam van de Galaxy Zoo kreeg deze week het verheugende nieuws dat 37.000 seconden waarneemtijd is toegewezen met de röntgensatelliet XMM-Newton om IC 2497 en het naburige Hanny’s Voorwerp te bestuderen. 😀 Sterrenkundigen spreken van 37 ksec (kiloseconden), wij houden het voor ’t gemak op tien uren en een kwartier waarneemtijd. Om waarneemtijd te kunnen krijgen moet je eerst een proposal maken, een voorstel waarin je beschrijft wat je wilt waarnemen en waarom. Wat de GZ-sterrenkundigen hebben ingediend heet How fast can an AGN shut down? XMM-Newton observation of IC 2497 en daarin zeggen ze met behulp van de XMM-Newton te willen onderzoeken of de quasar middenin IC 2497 opgehouden is met actief röntgenstraling uit te zenden. Het AGN in de titel slaat op een Active Galactic Nuclei, een ander woord voor een sterrenstelsel waarin een superzwaar zwart gat gelegen is, die de motor is van een sterke emissie van energierijke straling. In het geval van IC 2497 lijkt er sprake te zijn van een niet meer actieve AGN. Een eruptie in een ver verleden heeft een lichtecho opgeleverd in de vorm van Hanny’s Voorwerp, maar daarna schijnt de AGN in IC 2497 in slaap te zijn gesukkeld. Met de XMM-Newton, die kortgeleden te maken kreeg met communicatieproblemen, gaat men kijken of dat inderdaad het geval is óf dat tussenliggende gaswolken het zicht op de AGN verhinderen, waardoor het lá­jkt alsof ‘ie niet meer actief is. Wanneer de XMM-Newton kan worden ingezet is nog niet helemaal duidelijk, wel dat het ergens tussen mei 2009 en april 2010 ligt. De vraag is dus welke satelliet eerder z’n ogen kan richten op Hanny’s Voorwerp: de gereviseerde Hubble of de XMM-Newton. De weddenschappen zijn geopend. 🙂 Bron: Galaxy Zoo Blog.

15 mei 2009: Eerste wetenschappelijke artikel over Hanny’s Voorwerp is verschenen

Hanny's VoorwerpTatatatatááá! Het eerste wetenschappelijke artikel over Hanny’s Voorwerp is verschenen! 😀 Tenzij je het afgelopen jaar onder een steen hebt gelegen weet je inmiddels dat Hanny’s Voorwerp een radiostraling uitzendende nevel is dichtbij het sterrenstelsel IC2497 in het sterrenbeeld Kleine Leeuw, ontdekt in het kader van de Galaxy Zoo door de Nederlandse onderwijzeres Hanny van Arkel uit Heerlen. Het artikel genaamd Revealing Hanny’s Voorwerp: radio observations of IC 2497 is geschreven door sterrenkundigen die verbonden zijn aan de beroemde Westerbork Synthese Radio telescoop (WSRT) in Drenthe. De bedoeling is dat het artikel, welke geaccepteerd is door de peer reviewers, de wetenschappelijke beoordelaars, binnenkort wordt gepubliceerd in het vakblad Astronomy & Astrophysics. De WSRT-groep concludeert aan de hand van de waarnemingen dat Hanny’s Voorwerp een intergalactische gaswolk is die bestaat uit geïoniseerd waterstof. Die ionisatie is het gevolg van een plasmajet afkomstig van de actieve kern in IC2497, alwaar zich een superzwaar zwart gat bevindt. Eigenlijk moeten we zeggen ‘weleer actieve kern’, want het punt is dat die kern op dit moment helemaal niet actief is. Kennelijk moet de AGN, de active galactic nuclei zoals dat zo mooi heet, vroeger een uitbarsting hebben gehad en dat ‘vroeger’ was zo’n 80.000 jaar geleden. IC2497 moet zich op dat moment als een quasar hebben gedragen. Daarna is de motor in de kern, het centrale zwarte gat, op de een of andere manier stil komen te vallen. Hanny’s Voorwerp is een lichtecho van die uitbarsting uit het verleden. Het gas van Hanny’s Voorwerp zou wel eens afkomstig kunnen zijn van een heel ander sterrenstelsel dan IC2497, eentje die er een stuk ten oosten van ligt.

WSRT-waarnemingen van IC2497 en Hanny's Voorwerp

WSRT-waarnemingen van IC2497 en Hanny’s Voorwerp

Het online geplaatste artikel heeft nog wel wat zure gezichten opgeleverd, want het eigen Galaxy Zoo team (met name Chris Lintott, Edd Edmondson, Bill Keel en Kevin Schawinski) zijn ook bezig met een wetenschappelijk artikel, maar zij hebben ‘last van’ een peer reviewer die veel tijd vraagt. Ze hadden graag als eerste de publicatie willen hebben, maar de Nederlandse groep was hen net voor. Ze hopen hun artikel over enkele dagen online te kunnen zetten, ná de noodzakelijke goedkeuring. Wel mocht het viertal van de Galaxy Zoo mee discussieren met de WSRT-groep en werden ze zelfs mede-auteurs van het artikel. En raadt eens wie ook mede-auteur van het artikel is? Hanny van Arkel! Hanny, je eerste wetenschappelijke artikel, gefeliciteerd! 😀 Nou de volgende nog. Bron: Galaxy Zoo Blog.

30 juni 2009: Artikel over Hanny’s Voorwerp van Galaxy Zoo team is goedgekeurd!

Hanny's Voorwerp

Hanny’s Voorwerp

Tatatatarataaaa!! Het wetenschappelijke artikel over Hanny’s Voorwerp dat geschreven is door het team van Galaxy Zoo zelf is goedgekeurd voor publicatie in het vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 😀 Ruim een maand geleden verscheen ook al een wetenschappelijk artikel over hetzelfde bijzondere object, maar dat was ná­et van medewerkers van de Galaxy Zoo [3]Die medewerkers zijn Chris J. Lintott, Kevin Schawinski, William Keel, Hanny van Arkel, Nicola Bennert, Edward Edmondson, Daniel Thomas, Daniel J.B. Smith, Peter D. Herbert, Matt J. Jarvis, Shanil … Lees verder. Dit keer dus wel en prominent lid van de auteurs is de ontdekster van Hanny’s Voorwerp, Hanny van Arkel uit Heerlen. Een eerste versie van het artikel was augustus 2008 al verschenen, maar zoals gebruikelijk moest het vóór publicatie eerst beoordeeld worden door een zogenaamde peer reviewer. Da’s een wetenschapper die ’t leest en dan kijkt of het voor publicatie geschikt is. Op de Galaxy Zoo blog schrijft Chris Lintott dat het team een beoordelaar trof die ‘extremely thorough’ was en de nodige fouten ontdekte. Correctie van die fouten leidde er toe dat het oorspronkelijke vier bladzijden lange artikel uitdijdde tot maar liefst 13 pagina’s. Maar uiteindelijk is het foutvrij en geschikt voor publicatie. Geïntereseerden kunnen het artikel hier lezen. Voor degenen die ’t een tandje te ingewikkeld vinden: in de laatste Zenit (juli/augustus) staat een populair-wetenschappelijk artikel over Hanny’s Voorwerp. Zeer geschikt om te lezen en voor de niet-abonnees liggen losse nummers te koop in de bladenwinkels. Ik zal in een later astroblogje wel een keertje ingaan op de inhoud van het artikel van het GZ team. Van hieruit wil ik het team feliciteren met hun eerste publicatie over Hanny’s Voorwerp (én inmiddels hun vijfde GZ-artikel). Bron: Galaxy Zoo Blog.

5 juli 2009: Hanny op de voorkant van A&A

Hanny op de cover van A&A

Hanny op de cover van A&A

Hanny staat op de voorkant van A&A! 😀 Dan hebben we het om precies te zijn over het vakblad Astronomy and Astrophysics, dat uitgegeven wordt door de European Southern Observatory (ESO). Hanny van Arkel, ontdekker van het inmiddels wereldberoemde Hanny’s Voorwerp vlakbij IC 2497, siert de voorkant van Vol. 500 No. 2 (June III 2009), alwaar op pagina L33 t/m L36 het artikel genaamd Revealing Hanny’s Voorwerp: radio observations of IC 2497 staat. Dat artikel heb ik eerder in mei al besproken, het eerste wetenschappelijke artikel dat handelt over Hanny’s Voorwerp. Ik had zelf ook al lopen zoeken naar een afbeelding van die pagina, maar het enige waar ik op stuitje was een piepkleine thumbnail. Maar via een Twitter van Govert Schilling – waarvoor dank – stuitte ik op een dagelijks gepubliceerde astrofoto van JIVE [4]JIVE is het Joint Institute for Very Long Baseline Interferometry in Europe. en daar was (de helft van) de cover in vol ornaat te zien. Deze week werd overigens ook het tweede wetenschappelijke artikel over Hanny’s Voorwerp op ArXiv gezet, welke het resultaat is van het de Galaxy Zoo-mensen zelf.

Share

Voetnoten

Voetnoten
1 Ik heb geen idee of het de voornaam van die juf of de achternaam is. Ik gok de voornaam. Op het Galaxy Zoo-forum heet ze trouwens ook Honey.
2 Een zoektocht op Google naar Hanny’s Voorwerp leverde 296 hits op.
3 Die medewerkers zijn Chris J. Lintott, Kevin Schawinski, William Keel, Hanny van Arkel, Nicola Bennert, Edward Edmondson, Daniel Thomas, Daniel J.B. Smith, Peter D. Herbert, Matt J. Jarvis, Shanil Virani, Dan Andreescu, Steven P.Bamford, Kate Land, Phil Murray, Robert C. Nichol ,M. Jordan Raddick, Anze Slosar, Alex Szalay, Jan Vandenberg. Zo, ben ik niemand vergeten?
4 JIVE is het Joint Institute for Very Long Baseline Interferometry in Europe.

Speak Your Mind

*