Het raadsel van de groene erwten is opgelost

Mmmm, ‘het raadsel van de groene erwten’, dat zou toch een leuke titel voor een Suske & Wiske stripverhaal kunnen zijn, nietwaar? Eh.. nee, we hebben het niet over het raadsel hoe je van groene erwten zo’n heerlijke erwtensoep kunt maken, da’s trouwens nooit een raadsel geweest, tenminste voor mij dan. Ik heb het over de sterrenstelsels die zo worden genoemd, Green Pea Galaxies op z’n Engels. De naam dook voor het eerst op toen Hanny van Arkel – yep, dé Hanny die ook het naar haar genoemde Voorwerp in de ruimte ontdekte – in 2007 op het forum van de Galaxy Zoo een discussie startte genaamd Give peas a chance. Op de Galaxy Zoo, het online project waar iedereen deel kan nemen om sterrenstelsels te analyseren en classificeren, werden dat jaar vele compacte groengekleurde objecten gevonden ^[1], die vanwege hun vorm en kleur groene erwten werden genoemd. Ze bleken allen een sterke emissielijn van geïoniseerd zuurstof (O III) te bevatten, maar verder geen andere metalen. In de sterrenkunde wordt alles wat zwaarder is dan waterstof en helium een metaal genoemd. Al gauw was er een catalogus van ruim 250 van die groene erwten. Recent onderzoek aan de mysterieuze objecten laat zien dat het zeer kleine sterrenstelsels zijn, niet groter dan 5.000 lichtjaren, die een grote mate van stervorming kennen en die allen tussen 1,5 en 5 miljard lichtjaar van de aarde verwijderd zijn. De metalen die er ooit waren zouden door supernovae uit de groene erwt-stelsels verdreven zijn en tevens zou metaalarm gas van buá­ten de stelsels naar binnen zijn gevallen, aldus een team sterrenkundigen onder leiding van Ricardo Amorin, die daar recent een artikel over schreven. Op de afbeelding hiernaast zie je een compositie van tachtig groene erwt-stelsels. Bron: Science Daily + Wikipedia (erg goed overzicht van groene erwt-stelsels). Meer uitleg over de groene erwt-stelsels wordt overigens ook gegeven in dit draadje op het GZ-forum, gestart door de sterrenkundige Carie Cardamone (Yale Universiteit), die veel aandacht heeft geschonken aan dit fenomeen.

1. Onder andere door Els Baeten, één van de deelnemers aan de Galaxy Zoo. [↩]