14 oktober 2024

Is zo’n zonnestorm schadelijk voor ISS-astronauten? Nee, integendeel zelfs!

Credit: NASA/ESA

Gisterochtend barstte de zon even uit z’n voegen en braakte ‘ie vanuit zonnevlek #1402 een gigagrote zonnevlam met bijbehorende Coronal Mass Ejection (CME) uit, een enorme plasmawolk van geladen deeltjes. De snelste deeltjes uit die wolk zouden ergens vanmiddag bij de aarde aankomen en die kunnen niet alleen voor noorderlicht zorgen, maar ook voor problemen met satellieten en verstoring van het communicatieverkeer. Een vraag die hierbij gesteld kan worden is of de astronauten aan boord van het internationale ruimtestation ISS – inclusief onze landgenoot André Kuipers – gevaar lopen? Per slot van rekening bevindt dat station zich buiten de atmosfeer, de dunne, maar o zo beschermende laag rond de aarde. Kan die straling van de zon geen kwaad voor de gezondheid van de astronauten? Het antwoord is nee, dat kan die straling niet. Sterker nog, de straling is feitelijk zelfs gunstig voor ze. Ja, dat klinkt nogal vreemd, dus laat ik het toelichten. Voor de straling van de zon biedt het ISS genoeg bescherming. De astronauten moeten vandaag niet gaan ruimtewandelen, want dat is wel vragen om moeilijkheden, maar dat zullen ze zeker niet doen. Een CME-wolk kan al worden tegengehouden door aluminium of zelfs plastic, daar is niet zo veel voor nodig. Wat wél schadelijk is dat zijn de zogenaamde deeltjes van de kosmische straling, zeer energetische deeltjes, die afkomstig zijn van diverse extreme bronnen binnen de Melkweg, zoals supernovae en zwarte gaten. Die kunnen dwars door het ISS heen schieten en af en toe een reactie aan gaan met een deeltje in een astronaut. Dat zou op microscopisch niveau tot beschadiging van het weefsel kunnen leiden en bij grote dosis’ eventueel zelfs tot het begin van een kankercel. Maar nou het goede nieuws: we weten uit onderzoek in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, gedaan door de Amerikaanse natuurkundige Scott E. Forbush, dat een zonnestorm een gunstig effect heeft op de kosmische straling. De magnetisch geladen deeltjes van de zon zorgen er namelijk voor dat de deeltjes van de kosmische straling min of meer worden weggeblazen en dat de ‘inslagen’ van die deeltjes op de aarde en z’n omgeving afnemen. Zie bijvoorbeeld deze metingen van de hoeveelheid kosmische straling en de invloed van twee CME’s in 2005.

Credit: Scott E. Forbush

Dat effect heet naar z’n ontdekker de Forbush decrease en het is een verschijnsel dat sterk samenhangt met de zonneactiviteit. Het is niet voor niets dat men er over denkt om een bemande reis naar bijvoorbeeld de Maan, Mars of een planetoïde uit te voeren in een periode als de zon in z’n elfjarige cyclus van zonnevlekken in zijn maximum zit. Momenteel bevindt de zon zich in z’n 24e zonnecyclus – geteld vanaf de eerste keer dat men die cyclus herkende – en de verwachting is dat het maximum in 2013 wordt bereikt. Kortom, een welkom verschijnsel zo’n zonnestorm. Bron: Universe Today.

Share

Speak Your Mind

*