XMM-Newton kijkt in detail naar superzwaar zwart gat

Met een ongeëvenaarde precisie zijn sterrenkundigen er in geslaagd om een superzwaar zwart gat in het centrum van een verweg gelegen actief sterrenstelsel te bekijken. Het draait allemaal om het zogenaamde Seyfertstelsel ^[1]Seyfertstelsels zijn een vorm van actieve sterrenstelsels, die sterke emissielijnen uitzenden van heet geïoniseerd gas. De eerste daarvan werd in 1943 ontdekt door de Amerikaan Carl Keenan Seyfert. genaamd 1H0707-495 en hét instrument waarmee men dit stelsel bekeek was de Europese röntgensatelliet XMM-Newton. Vanaf januari 2008 werd 1H0707-495 door XMM-Newton bestudeerd gedurende vier keer een rondje van 48 uren, zolang duurt een rotatie van de satelliet om de aarde. Tot nu toe was een blik op het centrale zwarte gat onmogelijk omdat wolken van gas en stof het zicht belemmeren, maar dankzij de XMM-Newton heeft men daar doorheen kunnen kijken. Wat men zag in het spectrum van de kern van 1H0707-495 waren twee brede emissielijnen van ijzer, de zogenaamde ijzer K- en L-lijnen. Uit de dikte en sterkte van die lijnen kan men veel informatie afleiden over de omstandigheden in de buurt van het zwarte gat en gebleken is dat men nu tot een afstand van twee keer de waarnemingshorizon van het zwarte gat kan kijken, een record. Nauwkeurige analyse van de gegevens liet zien dat er een tijdsverschil is van 30 seconden tussen de aankomst van röntgenstraling die direct afkomstig is van de omgeving dichtbij het zwarte gat en straling die via de zogenaamde accretieschijf rondom het zwarte gat als een echo wordt gereflecteerd. Door dat tijdsverschil kan men afleiden hoe groot de accretieschijf precies is en daaruit is weer een massa berekend van het zwarte gat van 3 á 5 miljoen zonmassa’s. Het zwarte gat blijkt zeer snel te roteren en maar liefst twee aardmassa”s per uur aan materie op te slurpen. 😯 Oeps, daar moet je niet te dichtbij komen. Een uitgebreid artikel over de waarnemingen van het zwarte gat in 1H0707-495 met behulp van de XMM-Newton satelliet is gisteren in het Engelse vakblad Nature verschenen. Tot de auteurs ervan behoort ook ene W.M.Brandt (Department of Astronomy and Astrophysics, The Pennsylvania State University). Jan, familie van jou? Bron: ESA.