28 maart 2024

Uitbarsting van een magnetar waargenomen

magnetar SGR 0501+4516 + spectrum

Animatie van een magnetar + SGR 0501+4516’s spectrum. Credit: Magnetar Illustration: NASA, SGR0501+4516 burst data (below): ESA/XMM-Newton (Rea et al. 2009)

Het was vrijdag 22 augustus 2008, de dag dat de dames bij het veldhockey Olympisch kampioen werden [1]Het werd 0-2 tegen China, remember?. Dezelfde dag detecteerde de Swift-satelliet die om de Aarde vliegt een enorme stoot röntgenstraling. Twaalf uur later richtte de röntgensatelliet XMM-Newton z’n ‘ogen’ op de bron en dat leverde de meest nauwkeurige waarneming tot nu toe op van een uitbarsting van een magnetar. Het gaat om het object genaamd SGR 0501+4516, 15.000 lichtjaren van ons verwijderd. Magnetars zijn een soort neutronenster, een bijzonder geval wel te verstaan dankzij hun enorm sterke magnetische veld. Gewone sterren hebben ook een sterk magnetisch veld, welke een overblijfsel is van de ster die ooit lang geleden als supernova ontplofte. Magnetisch veld en draaiimpuls van die ster blijven behouden, dus de neutronenster neemt het allemaal over. Omdat de neutronenster een stuk kleiner is (˜ 30 km) dan de voorganger draait ‘ie véél sneller rond en is z’n magnetische veld veel krachtiger geworden. Maar een magnetar is qua magnetische kracht nog véél krachtiger, wel tien miljard keer sterker dan het magnetische veld van de Aarde. De uitbarsting van SGR 0501+4516 duurde maar liefst vier maanden en hij werd in detail waargenomen door een team van sterrenkundigen onder leiding van Nanda Rea (Universiteit van Amsterdam). Vijf dagen na de eerste detectie door Swift keek ook de Europese röntgensatelliet Integral naar de magnetar en die kon de uitbarsting waarnemen in het ‘harde röntgengebied’, waar XMM-Newton niet kan kijken. Men denkt dat de uitbarsting het gevolg is van het openscheuren van de korst van de magnetar door een instabiel magnetisch veld en vanuit die scheur kan hoogenergetische materie naar buiten stromen. Die materie raakt vervolgens verwikkeld in het magnetische veld en kan daardoor nog energieker worden. En zo ontstaat er een soort van magnetische vulkaanuitbarsting, die 15.000 lichtjaar verderop (hier dus) waar te nemen is. Bron: ESA.

Voetnoten

Voetnoten
1 Het werd 0-2 tegen China, remember?
Share

Speak Your Mind

*