De ongewone sterrenhoop Terzan 5. Credit: ESO/F. Ferraro
De bolvormige sterrenhoop is vaker hier op de Astroblogs langsgekomen als er nieuws over was, Terzan 5. En nu is er weer nieuws over, want een internationaal team van sterrenkundigen heeft met behulp van de MeerKAT radiotelescoop in Zuid-Afrika maar liefst tien milliseconde pulsars in Terzan 5 ontdekt. Daarmee is Terzan5 de meest populaire bolhoop onder de pulsars, de zeer snel roterende neutronensterren waarvan de bundel met hoogenergetische straling naar de aarde is gericht. Als de rotatieperiode van de pulsars korter duurt dan 30 milliseconde dan spreken we van milliseconde pulsars. Men denkt dat dit altijd pulsars in binaire systemen zijn, met nog een gewone ster in de buurt en dat de pulsar door materietoevoer van die ster sneller is gaan roteren.
De pulsen van de tien ontdekte milliseconde pulsars. Credit: Padmanabh et al., 2024.
Terzan 5 werd in 1968 ontdekt en hij staat op 18.800 lichtjaar afstand in de richting van de centrale verdikking van de Melkweg, da’s het centrale gedeelte. Hij heeft een straal van slechts 2,7 lichtjaar, maar daarbinnen zit een massa aan sterren op elkaar gepropt van maar liefst twee miljoen zonsmassa. Men schat in dat de bolhoop 12 miljard jaar oud is. Waarom Terzan 5 zoveel pulsars telt is niet bekend, maar men schat in dat er zich zo’n 200 stuks bevinden. Het team, dat onder leiding stond van Prajwal Padmanabh (ax Planck Institute for Gravitational Physics in Hannover) ontdekte de tien pulsars en wel met de MeerKAT radiotelescoop in de L-Band (856–1.712 MHz). Negen van de tien pulsars zijn inderdaad lid van een binair systeem. Van vijf er van konden ze de leeftijd vaststellen, gelegen tussen 1,3 en 3,18 miljard jaar.
Meer informatie over de pulsars in Terzan 5 vind je in het vakartikel van P. V. Padmanabh et al, Discovery and timing of ten new millisecond pulsars in the globular cluster Terzan 5, arXiv (2024).
Bron: Phys.org.
Erg handig zo´n cluster pulsars bij elkaar, je kan een passerend gravitatiegolffront van een samensmeltend binair systeem dan bijna ter plekke 3D uittekenen en de coördinaten van de klap berekenen.