10 december 2024

Atmosfeer exoplaneet HD 189733b ondergaat enorme veranderingen

Impressie van de exoplaneet HD189733b en z’n gaspluim. Credit: : NASA Goddard Space Flight Center;

Sterrenkundigen onder leiding van Alain Lecavelier des Etangs (CNRS-UPMC, Frankrijk) hebben met behulp van de Hubble ruimtetelescoop bij de exoplaneet HD 189733b enorme veranderingen in diens atmosfeer waargenomen. Dit als gevolg van een grote uitbarsting op de moederster van de planeet, HD 189733A63 lichtjaar van ons verwijderd in het sterrenbeeld Vosje (Vulpecula). De ster is met een helderheid van 7,6m in een verrekijker zichtbaar, slechts 0,3 graden ten oosten van de bekende Halternevel (M27). In 2008 slaagde men er met Hubble in om bij HD 187933b organische moleculen te ontdekken, methaan en waterdamp, in datzelfde jaar gevolgd door de ontdekking van kooldioxide in z’n blauwgetinte atmosfeer. De afstand van de planeet tot de ster is erg klein: maar 1/30e van de afstand aarde-zon. HD 189733b draait dan ook in slechts 53 uren om de ster en het is er bloedheet aan het oppervlak: 1000 °C. Omdat de planeet 10% meer massa dan Jupiter heeft is het ook logisch dat men spreekt van een ‘hete Jupiter’.  Die duizend graden lijkt warm, maar het is niet genoeg om de atmosfeer compleet te laten verdampen, iets wat wel het geval is bij een andere exoplaneet, HD 209458b of Osiris. Vanaf de aarde gezien trekt HD 189733b op geregelde tijden voor z’n ster langs en dat is het moment dat sterrenkundigen de atmosfeer van de planeet kunnen bekijken. Lecavelier’s team deed onderzoek op twee van zulke momenten, de ene keer begin 2010 en de andere keer laat in 2011.

Uitkomst eerste waarneemperiode: niets opvallends te zien, enigzins teleurstellend voor de waarnemers. Maar de tweede keer was anders: men kon zien dat er een enorme pluim gas vanuit de atmosfeer van HD 189733b werd uitgestoten, ongeveer 1000 ton per seconde. De oorzaak van deze grote verandering moet gelegen zijn in de moederster HD 189733A, die enkele uren voor de Hubble waarneming een enorme uitbarsting in röntgenlicht had, hetgeen werd waargenomen met de Swift satelliet. Kennelijk was die uitbarsting in staat om het gas in de bovenste delen van HD 189733b’ atmosfeer op te warmen tot enkele tienduizenden graden, zodat het gas in staat was te ontsnappen aan de zwaartekracht van de planeet. Bron: Science Daily.

Share

Speak Your Mind

*