29 maart 2024

Heldere dubbelster Fomalhaut blijkt uit drie sterren te bestaan

fomalhaut

Credit: NASA, ESA, en de Digitized Sky Survey 2.

Een internationaal team van astronomen, onder wie Matthew Kenworthy van de Leidse Sterrewacht, heeft ontdekt dat de nabije ster Fomalhaut geen dubbelster is, maar een drievoudige ster. De derde ster, die de aanduiding Fomalhaut C heeft gekregen, draait net als Fomalhaut B op zeer grote afstand om de hoofdster van het stelsel.Hun omlooptijden bedragen miljoenen jaren. Daarmee is Fomalhaut een van de wijdste drievoudige stersystemen die we kennen. Zowel Fomalhaut B als Fomalhaut C werden lang als zelfstandige sterren gezien. Fomalhaut B, ook bekend als TW Piscis Austrini, is bijna een lichtjaar van Fomalhaut A verwijderd, de rode dwerg Fomalhaut C (alias LP 876-10) zelfs meer dan drie lichtjaar. Dat ze bij elkaar horen blijkt uit het feit dat ze met dezelfde snelheid en in dezelfde richting door de ruimte bewegen. Hun afstand tot de aarde bedraagt ongeveer 25 lichtjaar. Dat de drie sterren bij elkaar blijven, is te danken aan de massa van de hoofdster, die ongeveer twee keer zo zwaar is als onze zon. Hierdoor kan hij voldoende aantrekkingskracht uitoefenen om de beide andere sterren aan zich te binden. Fomalhaut A is vooral bekend van de stofschijf die hem omgeeft. Het vreemde is dat de ster zich niet precies in het centrum van deze schijf bevindt. Ook is aan de rand van de schijf een object ontdekt – welllicht een planeet, maar misschien ook een samenklontering van puin – die in een opvallend langgerekte baan om de ster draait. Mogelijk zijn deze merkwaardigheden het gevolg van de zwaartekrachtsinvloed van de twee begeleidende sterren. Bron: Astronomie.nl.

Share

Comments

  1. Wat grappig, ik zie Fomalhaut regelmatig langskomen op Stellarium. Nu ik dit weet krijgt zo’n ster toch een verhaal. Zie ik hem aan de nachtelijke hemel dan is dat toch zo’n 25 lichtjaar geleden van ons vandaan (of zeg ik dat verkeerd?) Ik kon me trouwens niet zoals gewoonlijk aanmelden. Op de één of andere manier kreeg ik steeds een berichtje dat ik opnieuw mijn naam en wachtwoord moest invullen, dat bleef maar herhalen.

  2. WikkieWokkie zegt

    @Monique,

    Is het niet 25 jaar geleden of 25 lichtjaar van ons vandaan?
    Wil geen betweter zijn hoor! Maar 25 lichtjaar geleden klinkt niet echt lekker.
    Volgens mij is een lichtjaar een afstandsmaat en een jaar een tijds maat.

    Frank

  3. @ WikkieWokkie

    Dat is de vraag eigenlijk. Eén lichtjaar is de afstand die het licht in één jaar aflegt. Er staat dat de afstand tot de Aarde zo’n 25 lichtjaar is. Ik heb beide gekoppeld, 25 lichtjaar “geleden” 🙂 Stel dat op ster Fomalhaut “iets” richting de Aarde kijkt, dan kijkt dat iets naar de Aarde zoals die er 25 jaar “geleden” uitzag. Dus dacht ik dat geldt andersom dan ook. maar of dat goed is?
    Verder kwam ik dit nog tegen:
    Hoeveel kilometer een lichtjaar is…
    Het licht heeft een snelheid van 300.000 km/sec., dat wil zeggen: in één seconde legt het licht 300.000 kilometer af. (dat is ongeveer 7 keer rond de aarde in één seconde!).
    In één minuut is dat 60 x 300.000 = 18 miljoen kilometer.
    In één uur 60 x 18 miljoen = 1080 miljoen kilometer.
    In één dag 24 x 1080 miljoen kilometer = ongeveer 26.000 miljoen kilometer. Dat is 26 miljard kilometer.
    Per jaar legt het licht 365 x 26 miljard = 9500 miljard kilometer af. Ofwel 9,5 biljoen kilometer.
    Dat schrijven we zo: 9.500.000.000.000!

  4. WikkieWokkie zegt

    Hoi Monique,

    Je hebt gelijk wat betreft dat het licht wat 25jaar geleden uitgezonden is door Fomalhaut nu pas bij de aarde aankomt. Dus je kijkt eigenlijk 25jaar terug in de tijd… Maar volgens mij is de term lichtjaar in het leven geroepen om juist die 9.500.000.000.000km aan te duiden, de afstand die een foton aflegt in èèn jaar. Want zeg nou zelf, 1 lichtjaar klinkt beter in een verhaal dan “9.500.000.000.000Km x aantal jaren = Km”.

    Je zegt het zelf al, “één lichtjaar is de afstand die het licht in één jaar aflegt”, dus een maat voor afstand.
    Ik denk dat het begrip lichtjaar in het leven geroepen is om zeer grote afstanden aan te duiden.

    Frank

    • @Frank

      Frank, hoe dieper je erover nadenkt… Dit kwam ik ook nog tegen:
      Het sterrenstelsel staat 51 miljoen lichtjaar van ons vandaan. We kijken dus eigenlijk terug in de tijd, want wat we zíen is van 51 miljoen lichtjaar terug!
      Wat denk je van: 51 miljoen licht (afstand)/jaar(tijd) terug in de tijd.
      Weet je dat hoe verder je van de Aarde afgaat hoe langzamer de tijd gaat. Horloges van astronauten of de klok in de ISS moet ook steeds automatisch bijgesteld worden omdat het langzamer gaat. Dan vraag ik me af hoe dat met lichtsnelheid zit. Zijn de lichtjaren wel lichtjaren? 😉

      • Olaf van Kooten zegt

        Hoe dichter bij de lichtsnelheid, hoe langzamer de tijd. Bij de lichtsnelheid zelf staat de tijd stil. Vanuit het oogpunt van een foton (lichtdeeltje) bestaat tijd dus niet 😉

        • Ja dat klopt Olaf, dat de tijd stilstaat als je dezelfde snelheid hebt als lichtsnelheid. Daar kan ik me visueel in gedachte ook wel wat bij voorstellen. Maar tijdvertraging heeft toch ook met zwaartekracht te maken dat de tijd zelfs iets van 0,00000015 microsec.(om maar wat te noemen) langzamer gaat als je op de hoogste verdieping van de hoogste wolkenkrabber staat?

          • WikkieWokkie zegt

            @Monique
            Het heeft wel iets met zwaartekracht te maken, hoe sneller je gaat hoe groter je massa wordt…
            Totdat je de lichtsnelheid bereikt, dan is (volgens de huidig algemeen geaccepteerde theorie) je massa oneindig.. Hieruit volgend betekend dat ook dat je oneindig veel energie nodig hebt om deze snelheid te bereiken.. hieruit volgt dat het dus onmogelijk is om de lichtsnelheid te bereiken.

            Wat je stelt met het wolkenkrabber voorbeeld is juist! Maar de effecten waar ik het over heb is pas merkbaar/meetbaar wanneer de lichtsnelheid bereikt wordt. Deze effecten zijn niet echt meetbaar als het verschil tussen, de snelheid van de basis van de wolkenkrabber en de top van de wolkenkrabber met elkaar vergeleken worden.

  5. @ Frank
    Het is maar hoe je het bekijkt (hoe sneller je gaat hoe groter je massa….) André kuipers ging ook snel in de ISS maar z’n massa/gewicht was kleiner (en de tijd langzamer) 🙂 Snap jij het nog?

  6. Gert1904 zegt

    Je haalt hier de begrippen massa en gewicht door elkaar. De massa van Andre Kuipers zal steeds rond de 80 kilogram liggen. Echter, zijn gewicht is een heel andere zaak. Andre staat/zweeft in het ISS als het ware op een vallende lift, en de weegschaal onder zijn voeten wijst steeds 0 N aan.

    • De hele ISS is toch een vallende lift? Stel dat je een hele hoge wolkenkrabber bouwt ter hoogte van de ISS dan weegt André op de bovenste verdieping z’n lichaamsgewicht?

      • Gert1904 zegt

        Oef.

        Weet je wel wat een inertiaalstelsel is?

      • Gert1904 zegt

        Nieuwe poging.

        Jouw hypothetische toren van 400 km. hoogte draait, net als de gehele aarde, eens per 24 uur rond. André staat bovenin nog steeds stevig met beide benen op de vloer. Zijn gewicht is iets afgenomen, ten opzichte van grondniveau. Zijn massa niet.

        Het ISS draait op ca. 400 km hoogte in zijn baan. Ca. 15.5 omwentelingen per 24 uur. André is in het ISS gewichtsloos.

        • Dat klopt dan toch helemaal? Een “nieuwe poging” snap ik niet helemaal omdat wat jij uitlegt (op wat feitelijke getalletjes na) op hetzelfde neerkomt wat ik als soort van retorische vraag had.
          Het begrip massa en gewicht zette mij op een dwaalspoor. Maar het ging eigenlijk over tijd en afstand.
          Maar hoe dan ook…het is allemaal interessant waar we mee te maken hebben 😉 (of nog ontdekken)

  7. WikkieWokkie zegt

    Thnx Gert…. Wilde dit ook al zeggen!

Speak Your Mind

*