Koel gas in NGC 5044. Credit: Digitised Sky Survey/NASA Chandra/Southern Observatory for Astrophysical Research/Very Large Array (Robert Dunn et al. 2010)
Met behulp van de Herschel-ruimtetelescoop hebben astronomen ontdekt dat sommige elliptische sterrenstelsels veel koud gas bevatten, ondanks het feit dat ze geen sterren meer produceren. Door de resultaten te vergelijken met andere gegevens, hebben de astronomen ontdekt waarom elliptische stelsels geen nieuwe sterren meer kunnen maken: het supermassieve zwarte gat in het centrum van deze stelsels doet het gas door elkaar schudden, waardoor het gas niet in sterren kan veranderen.
Elliptische sterrenstelsels zijn het meest mysterieuze type van sterrenstelsels. Ze zijn lang geleden gestopt met sterren maken en alleen de langst levende exemplaren zijn nog aanwezig. Dit zijn in de meeste gevallen koele en rode sterren. Vandaar dat wetenschappers dit soort stelsels vaak “rood en dood” noemen.
Maar welk proces is verantwoordelijk voor het gebrek aan stervorming? Lange tijd luidde de gangbare theorie dat het noodzakelijke gas hiervoor simpelweg ontbreekt. Dat blijkt nu niet te kloppen. Herschel heeft namelijk acht elliptische stelsels bestudeerd en zes ervan komen werkelijk om van het koude gas. Waarom maken ze dan geen sterren?
De jets van NGC 1399. Het zichtbare deel van het stelsel is de witte vlek in het midden. Je ziet goed hoe enorm die jets kunnen zijn. Credit: Digitised Sky Survey/NASA Chandra/Very Large Array (Robert Dunn et al. 2010)
Modellen hebben uitgewezen dat de krachtige jets van supermassieve zwarte gaten hiervoor verantwoordelijk zijn. Ze verstoren het gas, waardoor het niet tot rust kan komen. Maar hoe zit het dan met die twee stelsels zonder koud gas? In hun geval is het centrale zwarte gat extra actief, waardoor het gas niet alleen wordt verstoord, maar ook wordt verhit. En sterren kunnen never nooit ontstaan in heet gas.
Even een persoonlijke noot ter afsluiting: stel dat het zwarte gat in een gasrijk elliptisch sterrenstelsel tot rust komt, dan zou vervolgens plotseling stervorming op gang moeten komen. Dus misschien dat niet alle elliptische sterrenstelsels voor eeuwig veroordeeld zijn tot een rood en dood bestaan.
Bron: European Space Agency
Speak Your Mind