Komende vrijdag (16-11) gaan tijdens de 26e General Conference on Weights and Measures (CGPM) in Versailles (Fr.) onderzoekers zich buigen over een voorstel om de SI basiseenheden te herdefiniëren. Er zijn meer dan zestig leden van dat internationale gezelschap en als die in meerderheid voor het voorstel stemmen betekent het dat we vanaf 20 mei 2019 een andere definitie van de kilogram gaan hanteren. Tot nu toe luidde de die definitie:
De eenheid van massa is gelijk aan de massa van het internationale prototype van de kilogram, een cilinder van platina-iridium, bewaard in het Bureau International des Poids et Mesures (BIPM), te Sèvres, Parijs.
Jawel, dat is die beroemde 39 mm hoge en brede cilinder die voor 90% uit platina en voor 10% uit iridium bestaat, het prototype voor talloze andere ‘nationale’ kilogrammen, zoals die in Delft, die daar al decennia lang in een kluis wordt bewaard (en die we gisteravond in het journaal voor ’t eerst konden zien). Van de zeven SI basiseenheden is de kilogram de enige eenheid die nog is gedefinieerd als een prototype in plaats van als meting van een natuurlijk fenomeen. En dat is meteen het probleem, want zo’n stuk metaal van platina en iridium blijkt toch niet 100% stabiel te zijn – zie m’n blog van al weer elf jaar geleden. Talloze nationale prototypes (K21–K40), plus twee International Prototype Kilogram’s (IPK’s) blijken sinds 1889 in massa te zijn veranderd, zoals je ziet aan deze grafiek:
Maar dat gaat nu dus veranderen. Als ’t vrijdag groen licht krijgt gaat dit de definitie van de kilogram worden:
De kilogram is zodanig dat de constante van Planck h gelijk is aan 6,626 070 15 × 10-34 J·s, ofwel s-1 m2 kg áls de meter en seconde gedefinieerd worden in termen van c en ? ?Cs.
Zo, weten we dat ook weer. Eh… voor degenen die zich afvragen wat dit met sterrenkunde te maken heeft: héél veel. Zo kunnen we de massa van planeten uitdrukken in kilogram, zoals onlangs nog met de aarde is gedaan. En de gehele massa van het heelal kan je ook in kilogram uitdrukken. 😀
Betekent dat dan ook dat sinds 1889 de lichtsnelheid (een constante) die gerelateerd is aan massa is gestegen?
Nee, die is al die tijd hetzelfde gebleven. Dat prototype is gewoon niet stabiel.