9 december 2024

Over de EHT-foto van de superzware zwarte gaten M87* en Sgr A*

Credit: Event Horizon Telescope Collaboration

Op woendag 10 april kon de wereld voor het eerst een foto zien van een zwart gat, het superzware zwarte gat M87* in het centrum van het eliptische sterrenstelsel M87, gemaakt met de Event Horizon Telescope (EHT). Twee berichten daarover die interessant zijn:

  • de natuurkundige Matt Strassler van de blog Of Particular Significance heeft in enkele blogs getracht uit te leggen wat we nou precies zien op die (inmiddels beroemde) foto van M87*, hier en daar Pohewi genoemd, je ziet ‘m hierboven. De laatste blog van Strassler is een héél lange, die te ver voert om hier in detail op in te gaan, met het komt er op neer dat in de foton-zone rondom het zwarte gat (hij prefereert die term boven ‘fotonsfeer’, die meestal wordt gehanteerd) de fotonen rond de waarnemingshorizon draaien en dat ze dan meerdere beelden op kunnen leveren, een direct beeld (dat het meest helder is), een eerste indirect beeld, een tweede indirect beeld (zie de afbeelding hieronder, hetgeen voor een niet-roterend zwart gat is, M87* roteert wel).

    Credit afbeelding: Matt Strassler.

    Het binnenste deel van de accretieschijf van M87* kan binnen die fotonzone liggen en de fotonen die door de accretieschijf worden uitgezonden kunnen dus direct naar de aarde gaan, maar ook één of meerdere keren rondom het zwarte gat vliegen en dan als indirect beeld naar de aarde gaan. En dat heeft dan die foto van M87* opgeleverd, waarbij we de ‘zuidzijde’ van de fotonzone duidelijker zien dan de ‘noordzijde’, omdat daar de meeste directe én indirecte beelden vandaan komen. Voor z’n blog is Strassler vooral uitgegaan van dit vakartikel van Gralla et al. Veel meer info over de foto in de bron: Of Particular Significance.

  • In de wetenschapsbijlage van NRC Next van zaterdag 22 juni stonden twee reuze interessante artikelen over zwarte gaten: eentje van Margriet van der Heijden over de theorie van de zwarte gaten, beginnend bij Albert Einstein (die er zelf eigenlijk niet in geloofde) tot aan Stephen Hawking’s verdampende zwarte gaten, en eentje van Eddy Echternach over de foto van M87*, hoe die precies tot stand is gekomen en wat daar allemaal bij komt kijken én over de komende foto van Sgr A*, het superzware zwarte gat in het centrum van ons eigen Melkwegstelsel. Op die 10e april hadden de meesten verwacht dé foto te zien die de EHT van Sgr A* had gemaakt en dat als kers op de taart M87* zou worden getoond, maar dat bleek dus alleen van die laatste te zijn.

    De telescopen van de EHT. Credit: APEX, IRAM, G. Narayanan, J. McMahon, JCMT/JAC, S. Hostler, D. Harvey, ESO/C. Malin)

    De foto van Sgr A* is nog in de maak, dat wil zeggen dat de beelden al in 2017 zij gemaakt en dat de 200 betrokken EHT-wetenschappers nog bezig zijn die beelden te analyseren. Probleem met Sgr A* is dat ‘ie een stuk kleiner is dan M87* (pakweg duizend keer) en dat ‘ie daarom ook duizend keer zo snel varieert, op tijdsschalen van minuten. Ze kunnen daarom niet de algoritmes hanteren die met M87* zijn gebruikt. Wat in de lijn der verwachtingen ligt is dan ook dat er geen foto van Sgr A* aan zit te komen, maar een filmpje! Jawel, een filmpje van een zwart gat, aldus de EHT-sterrenkundige Monika Moscibrodzka, die in NRC wordt geciteerd. Kijk, dat is een leuk vooruitzicht! Wanneer mogen we weer naar Brussel? 😀 Bron: NRC.

Share

Comments

  1. Aanvullend op deze blog: Heino Falcke zegt het nou ook zelf, dat ze van Sgr A* een film willen maken, een kleurenfilm! https://www.bbc.com/news/science-environment-49571917

Speak Your Mind

*