Koud….koud….koud…..kolere, wat was me dit toch weer een fijn ouderwetsch gestoord koude Biesbos-expeditie!!! Enne….dit was mijn tweede poging want de avond ervoor vond ik het, toen ik op mijn gebruikelijke vrije veld-waarneemplek was gearriveerd, om “gezondsheidreden” gewoon niet verantwoord om door te zetten….
Temperaturen onder het vriespunt zijn in principe redelijk goed te hoegen als het gaat om een plezant avondje winter-astrofotografie in het vrije veld….maarre…. als die temperatuur onder het vriespunt gepaard gaat met een stevige oostenwind, dan wordt min vier voor het gevoel zomaar opeens min 14 of erger nog….enne…dan MOET je toch echt je verlies nemen en naar huis aftaaien, ook al is zo’n “oostenwind-wintersterrenhemel” de beste sterrenhemel die je maar kunt wensen en ook al sta je al drie lange maanden astrofotografisch droog, want dat soort van weersomstandigheden hebben ongelofelijk de potentie om heel rap heel gevaarlijk te kunnen worden, hoe goed je je ook hebt aangekleed!!! Oh ja….wat natuurlijk ook meer en meer een factor gaat worden waar rekening mee MOET worden gehouden worden dat is je leeftijd…..ook al is de geest nog steeds 18 jaar, het oude kadaver is nu toch echt alweer 62 lentes….of waren het nu 62 trieste natte grijze nepwinters..hihi!?!
Trouwens, begrijp me niet verkeerd…..ik vind zo’n barre winter-expeditie echt helemaal geweldig, hoor….ik wil….nee….ik MOET dat toch minimaal één keer per winter weer hebben meegemaakt…..Het gaat me eigenlijk helemaal niet eens om het uiteindelijk geschoten plaatje, maar vooral om die pure ruige “oer-natuur- ervaring” van het mogen vertoeven in zo’n wonderschoon sereen winterlandschap met boven je hoofd zo’n inktzwarte hemel waar het sterrenbeeld aller sterrenbeelden….Orion….minzaam op je nederkijkt….Als U begrijpt wat ik hiermee bedoel??
Voor het maken van zo’n kiekje als het bovenstaande ben ik zo gemiddeld een uurtje of drie bezig in het open veld en daarmee kan ik het wat afkoeling betreft redelijkerwijze net mee redden. Ik heb het al eens eerder geschreven maar zo’n “deepwinter-astrofoto-expeditie” in het vrije veld mag/moet/kan je wat “kledingvoorschriften” best wel een beetje vergelijken met zoiets als het maken van een ruimtewandeling. Een heus ruimtepak met interne verwarming zou zeker niet verkeerd zijn….maar ja…..zo’n weinig flateus dik stug zwaar bewegingsvrijheid belemmerend pak compleet afgesloten helm en van die dikke handschoenen is voor het opbouwen, afstellen, doorlopen en weer afbreken van dat hele delicate astrofoto-circus nou niet echt…eh….”handig” te noemen!!!
Ok….natuurlijk ben ik dus niet bij de NASA wezen shoppen voor een kekke winterbiesbos-outfit….ik heb mijzelve uiteindelijk derhalve alweer een tijdje geleden, na vele pijnlijk geeindigde biesbos winter expeditie’s, voorzien van een heuse leren vliegeniers-overall, zelf gemaakt van de restanten van een oud leren bankstel. Het plaatstaal-soepele leer geeft je, in combinatie daaronder nog twee broeken en een dikke wollen trui, de zeer beperkte bewegingsvrijheid van een ridder-harnas…..MAAR….. ook al weet de kou, zelfs gestoken in zo’n outfit, toch onvermijdelijk zijn weg naar jouw oude kadaver te vinden, het geeft je in elk geval net genoeg tijd om die benodigde drie uur “Biesbos-ruimtewandeltijd” in enigszins redelijk comfort uit te zingen.
Trouwens…..de echte “temperatuur-archileshiel” hierbij zijn je handen, althans dat is dan mijn ervaring. Ja…daar hebbie toch handschoenen voor??? Nou…eh…ja en nee. Ja, dikke gewatteerde handschoenen houden zeker het grote warmte-lek, welke je handen nu eenmaal zijn, redelijk goed tegen….maar ja….die dingen zijn nu bepaaldelijk niet echt handig als je kleine knopjes van bijvoorbeeld je auto-guider wilt bedienen. Permanent dunne handschoenen dan?? Ok….dat knopjes drukken gaat dan zeker wel iets makkelijker..maarre…en zeker als er toch iets van een straffe oostenwind staat, ben je toch echt in no time al je kracht en gevoel kwijt. Ofwel….daar is eigenlijk gewoon geen goede oplossing zoals in de ruimtevaart waarbij kleine onhandige knopjes worden vervangen door ” handschoenen-proof grote bedieningsknoppen”. Ik doe al het fijnzinnige afstelwerk dus zo snel als maar mogelijk is, gewoon met mijn blote handjes….brrrrr.
Wat ook zeker een aandachtspunt MOET wezen dat is het onvermijdelijke en “dodelijke” warmte-lek via je hoofd…enne…zoals we alreeds hebben vastgesteld is een compleet dichte ruimtewandeling-helm de beste oplossing hiervoor…maar ja…hopeloos onpraktisch en evenzo hopeloos onbetaalbaar.
Zorg, om het onder dat soort van barre omstandigheden lang en veilig vol te kunnen houden, vooral dat je hoofd goed beschermd is…en ja….als dat betekent dat je er dan weinig flateus bijna “bankrover-stijl” uit moet zien, dan moet dat maar.!!
Wat ik ook als een uithoudingszegen en zaligheid heb mogen ervaren dat is de aanschaf van dat al vaker de hemel in geprezen Lacerta Mgen stand alone volgsysteem. Voordat ik mijzelve van die broodnodige “luxe” heb mogen voorzien deed ik het ozo noodzakelijke volgwerk nog ouderwetsch gezeten achter een volgkijker al loerend naar dat ene zwakke sterretje welke ik angstvallig op een verlicht kruisdraad probeerde te houden.
Dat geconcentreerd met de hand volgen is, al stilzittend met een koude oostenwind om je kadaver heen gierend, absoluut geen pretje….maar Vroegah wist je niet beter. Nu met die stand alone autoguider (een autoguider die werkt zonder de tussenkomst van een lap top!!) kan ik tijdens het subjes schieten fijn een beetje rondlopen om mijzelve een beetje warm te houden en zo nu en dan een blik werpen op het kleine controle schermpje om te checken of de uitgekozen volgster nog steeds roerloos op hetzelfde plekkie staat.
Wat de gebruikte optiek betreft heb ik deze keer de voorkeur gegeven aan de compacte 10cm F7 Maksutov boven de gebruikelijke royaal “gebuisde” 20cm F6 Newton en wel vanwege die eerder aangehaalde straffe oostenwind. Ik heb al zo vaak gezegd en ik zal het blijven herhalen tot mijn laatste ademtocht…..Als je op telescopenjacht meent te moeten gaan….KOOP DAN GEEN TELESCOOP…..maar…EEN DIKKE VETTE ZWARE MONTERING……waar je het de rest van de astrofotografisch leven mee kunt uitzingen. Op die dikke vette montering kan je vervolgens zoveel telescopen plaatsen die je maar wilt….ENNE….een kleine telescoop, zoals dat oude Sovjet-maksutovje, staat, ook bij windkracht 10, nog steeds zo stevig als fort Knox op zoiets als een “overkill EQ6”.
Met die 10cmF7 Maksutov zijn vanwege de beperkte brandpuntafstand van slechts 70 cm, piepkleine objecten, zoals de meest planetaire nevels c.q. melkwegstelsels wel een beetje uit den boze….maar grote emissienevels zoals de Rosettenevel en natuurlijk ook de beroemde Orionnevel en een hele trits aan open sterrenhopen ideaal “astro-voer” voor dit fijne compacte….na enige broodnodige aanpassingen…..optische juweeltje.
De Rosettenevel, te vinden in het sterrenbeeld Monoceros (pal links van het Sterrenbeeld Orion) is eigenlijk een combinatie van twee types bijelkaar horende astronomische entiteiten….te weten de emissienevel NGC 2237, zijnde een grote geioniseerde waterstofwolk (een HII gebied) met daarin en daaruit “geboren” een grote jonge open sterrenhoop…zijnde NGC 2244.
Dit hele complex, te vinden op een afstand van zo’n 5000 lichtjaar en met een diameter van iets van 130 lichtjaar, is een zogenaamd stervormingsgebied waarbij de “geboorte waterstofwolk” aan het lichten wordt gebracht door de sterke UV straling van enkele zware (10 zonsmassa…10 000 graden) blauwe O-type reuzensterren. Natuurlijk ontstaan er ook kleinere sterren vergelijkbaar met de Zon in zo’n sterrenhoop/stervormingsgebied maar die vallen veel minder op ten opzichte van de waterstof-slurpende “live fast die young” blauwe O-type reuzensterren. Het aantal nieuwe sterren in een gemiddelde open sterrenhoop varieert van een paar honderd tot ergens tussen de duizend en vijftien honderd exemplaren.
De beroemde, vlakbij gelegen, grote Orionnevel is eenzelfde soort object, maar die is voor ons Aardse stervelingen veel beter zichtbaar omdat die zich slechts op 1500 lichtjaar van Moeder Aarde bevind.
Voor het maken van nevenstaande foto heb ik dus gebruik gemaakt van een, voor slechts 10 euro op de kopgetikte, 10cmF7 oude sovjet-maksutov gekoppeld aan de Canon 1000D DSLR, welke combi langs de hemel werd “gesleurd” door een, door een Lacerta Mgen stand alone autoguider aangestuurde, oude (zwarte) Sky watcher EQ6 montering. Ik heb 6 subjes van elk 6 minuten geschoten die met 10 dark frames en 10 flat fields door Deep sky stacker en photoshop 6.o zijn verwerkt tot het getoonde kleurrijke kekke kiekje!!
En dat was het dan weer voor deze winter….want die paar schamele heldere koude nachthemelen hebben inmiddels weer plaatsgemaakt voor het overbekende irritanttrieste grijze en natte weertype. Nou ja, niets aan te doen ..C’est la vie en zo!!!
Over Jan Brandt
Hoi Jan,
Wat een prachtfoto met een prachtverhaal.
Bewondering voor je enthousiasme en doorzettingsvermogen!
Groet Wim en Frieda.
Hoi Wim….hoi Frieda,
Wat leuk dat jullie nog steeds “meegluren”…enne…. dank…dank…dank..happy mee!!
Heb net ook weer een zeer plezant zondagmiddag-dienstje “Sterrenwacht Mercurius” gedaan…
We gaan gewoon door tot het eind der tijden…en verder!!
Het ga jullie goed!!!
Ja, ja, ik heb ook bewondering voor je pool-expeditie en het trotseren van de snijdende oostenwind. Het is verbazingwekkend wat mensen uit vrije wil “voor de lol” doen.
Om even mijn Unimportant Flying Opinion, te geven, een heerlijk relaas van jouw JB’s winter chronicles, de vorige ‘op de Valreep’ ook trouwens, en wat een fraaie stulp! Bijna net zo fraai als de foto van de Rozettennevel, een van de absolute ‘must see cosmic objects’ volgens kenners ..En idd als je deze poolexpeditie nog prima aankan, zou ik me nog geen zorgen maken, wat je leeftijdmakkers ook zeggen..
En die vergelijking ‘een kleine telescoop, zoals dat oude Sovjet-maksutovje, staat, ook bij windkracht 10, nog steeds zo stevig als fort Knox op zoiets als een “overkill EQ6”.’…
Volgende keer je pijp richten op de Bokma nevel Jan, dat kan gewoon thuis op veilige afstand van je open haard….
Leuke schrijfstijl Jan! Je weet me op deze manier nog enthousiaster te maken om, als ik dalijk in Werkendam woon, ook deze hobby op te pakken!