Credit: NASA/ESA/CSA/Bezanson et al. 2024 and Wold et al. 2025
De aandacht in de media over hetgeen met de Webb ruimtetelescoop wordt waargenomen gaat meestal over grote dingen, grote sterrenstelsels, zware zwarte gaten, grote sterren, enzovoorts. Maar Webb kijkt ook naar kleine objecten en die zijn vaak net zo belangrijk als die grote objecten. Zo hebben sterrenkundigen onlangs in het kader van het UNCOVER (Ultradeep NIRSpec and NIRCam ObserVations before the Epoch of Reionization) programma met Webb dozijnen vol kleine sterrenstelsels in het vroege heelal ontdekt. En dat maakt een knap staaltje van techniek uit, want het valt niet mee om grote sterrenstelsels te zien in het vroege heelal (tot 1 miljard jaar na de oerknal), laat staan kleine sterrenstelsels. Het is gelukt om dat voor elkaar te krijgen dankzij een combinatie van ’telescopen’, namelijk van de Webb ruimtetelescoop zelf plus die van Abell 2744 alias Pandora’s cluster. Dat is een cluster van sterrenstelsels op vier miljard lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Beeldhouwer (Sculptor), die door zijn zwaartekrachtlenswerking als een natuurlijke telescoop werkt. Door de combinatie konden Isak Wold (Catholic University of America in Washington + NASA’s Goddard Space Flight Center in Greenbelt, Maryland) met Webb’s NIRCam (Near-Infrared Camera) instrument 83 kleine sterrenstelsels ontdekken die al bestonden toen het heelal nog maar 800 miljoen jaar oud was (6% van zijn huidige leeftijd, 13,8 miljard jaar). Van die 83 zie je er twintig in de animatie bovenaan.
De spectra van drie kleine sterrenstelsels. Credit: NASA/ESA/CSA/Bezanson et al. 2024 and Wold et al. 2025
In de kleine sterrenstelsels was een sterke formatie van sterren aan de gang en al die jonge, zware sterren ioniseerden met hun krachtige ultraviolette straling het neutrale waterstofgas in het heelal. De grote sterrenstelsels in het vroege heelal deden dat, zoals eerder waargenomen met Webb, maar het waren ook deze kleine sterrenstelsels die hun steentje bijdroegen aan de Kosmische Dageraad, zoals deze periode wordt genoemd en die zo de kosmische mist van de donkere eeuwen van het heelal deden opheffen. De kleine sterrenstelsels zien er allemaal groen uit omdat ze oplichten door dubbel geïoniseerd zuurstof – ze worden niet voor niets groene erwten genoemd. Toen dat gebeurde was het licht in het visuele deel van het spectrum, maar door de roodverschuiving van het heelal in de daarop volgende 13 miljard jaar is dat licht naar het infrarood opgeschoven en dat is wat Webb goed kan zien.
Dit is 41028, één van de onderzochte groene sterrenstelsels. Credit: NASA/ESA/CSA/Bezanson et al. 2024 and Wold et al. 2025
Bron: NASA.
Speak Your Mind