10 november 2024

Bijzondere cluster van sterrenstelsels houdt zich niet aan de regels

Credit: X-ray: NASA/CXC/MIT/M.McDonald et al; Optical: NASA/STScI; Radio: TIFR/GMRT

Clusters van sterrenstelsels worden vaak in superlatieven omschreven. Het zijn immers enorme verzamelingen van sterrenstelsels, heet gas en donkere materie en vormen de grootste structuren in het universum die door de zwaartekracht bijeen gehouden worden.Clusters van sterrenstelsels zijn vaak slecht in het maken van nieuwe sterren in hun centrum. Ze hebben meestal één gigantisch elliptisch sterrenstelsel in hun centrum, dat maar weinig nieuwe sterren produceert. Het centrale stelsel bevat ook vrijwel altijd een supermassief zwart gat van gigantische omvang, vaak wel duizenden keren massiever dan het exemplaar in ons eigen melkwegstelsel. Als dat zwarte gat rustig is, zou het vele gas in de omgeving van het stelsel moeten afkoelen, waarbij een gigantische stervorming op gang zou moeten komen. Helaas zijn supermassieve zwarte gaten meestal niet rustig, maar kennen ze gigantische uitbarstingen. Die uitbarstingen fungeren als een soort thermostaat en voorkomen dat het gas kan afkoelen. Hierbij wordt de vorming van nieuwe sterren flink belemmerd. Nieuwe gegevens die zijn verzameld van een cluster van sterrenstelsels die bekend staat als de Phoenix-cluster (officieel SPT-CLJ2344-4243 genaamd) lijken erop te wijzen dat deze cluster breekt met bovenstaande trend. De Phoenix-cluster bevat namelijk het hoogste gehalte van koel, stervormend gas dat ooit is aangetroffen in een cluster van sterrenstelsels. Bij nieuwe opnames zijn uitgestrekte filamenten van koel gas en stof aangetroffen, die soms wel 300.000 lichtjaar lang kunnen zijn. Dankzij die filamenten wordt een flinke mate van stervorming aangedreven.Tussen de filamenten beginnen zich grote holtes, die lijken zijn uitgekerfd door grote uitbarstingen van het centrale zwarte gat, ongeveer een miljoen jaar geleden. Momenteel begint het zwarte gat opnieuw actief te worden en zal het snel gedaan zijn met de stervorming. Maar in de miljoen jaar tijd dat het zwarte gat heeft liggen slapen, zijn er 610 zonnemassa’s aan nieuwe sterren per jaar gevormd. Onze Melkweg produceert, ter vergelijking, slechts een paar zonnemassa’s per jaar. De nieuwe opnames kunnen nieuwe inzichten verschaffen in een groot aantal astrofysische problemen, zoals de groei van sterrenstelsels en zwarte gaten, de interacties tussen die twee, en de invloed die deze interacties hebben op de stervorming in de wijde omgeving. Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. zijn er 610 zonnemassa’s aan nieuwe sterren per jaar gevormd, …. kijken terwijl u wacht… en ja hoor al weer een nieuwe ster erbij , per jaar worden er dus 610 sterren de ruimte in gepoept … hoeveel is dat in miljoen jaar …

    ik geloof dit niet hoor … ! … misscien goed voor een Suske en Wiske avontuur …

  2. Olaf van Kooten zegt

    dat zijn 610 miljoen sterren dus. da’s maar een klein deel van het totale aantal sterren in zo’n elliptisch sterrenstelsel en is vrij normaal voor een zogenaamde starburst

Speak Your Mind

*