19 maart 2024

‘Light This Candle’ de biografie en de geboorteplaats van Amerika’s eerste astronaut

Derry, (NH, VS) telt zo een 10.000 zielen, en is het dorp waar Amerika’s  eerste astronaut Alan B. Shepard Jr. vandaag precies 95 jaar geleden (18 november 1923) geboren is. Shepard zette Derry ‘First Space town USA’ op 5 mei 1961 op de kaart met zijn ruimtesprong van 15 minuten. New Hampshire wordt gekenmerkt door lange winters en rode ‘Indian Summers’. 

Alan Shepard credits; Denver Post

Alan Shepard jr. stamt uit een geslacht dat al generaties in deze streek in het noord-oosten van de Verenigde Staten woonachtig is. Hieronder mijn verhaal over een verblijf in deze streek in de lente van 2014, en het dorp waar nog vele herinneringen aan de Shepards en met name aan Alan jr. te vinden zijn.

Geboortehuis AS e.b.

‘Live Free or Die’
New Hampshire is een van de zes noordoostelijke staten van de VS die tot het New England gebied behoren, met een ruig en bosrijk landschap en een reputatie van trotse en stoere bewoners. Het motto van New Hampshire is  “Live Free or Die’, gebaseerd op de woorden die legerkapitein John Stark uitsprak om zijn manschappen moed in te spreken in de opstand tegen de Engelsen begin 19e eeuw. Alan B. Shepard Jr. (18 november 1923-21 juli 1998), testpiloot, astronaut en maanwandelaar was de verpersoonlijking van dit motto; al vanaf zijn jeugd werd zijn leven gekenmerkt door bruisende activiteiten en een niets en niemand ontziende onverzettelijkheid en daadkracht. Als kind knutselde hij van alles in elkaar met het gereedschap van zijn opa, die net als Alan een ’tinkerer’, oftewel een fervent knutselaar was. Als puber stookte Alan met zijn schoolvrienden sterke drank in de kelder van opa Fritz’ en oma Nanzie’s gigantische huis in Derry, hij racete met zelfgemaakte buggy’s op het bevroren Beaver Lake achter dit huis, verdiende zelf zijn vlieglessen op Manchesters bescheiden luchthaven, overleefde ongeschonden twee heftige oorlogservaringen bij de marine, was al op 30-jarige leeftijd instructeur-testvlieger op Pax River, en overleefde ook alle hyper-(media)-attentie rondom zijn persoon in twee spraakmakende ruimtevluchten.
Dat Shepards weg naar succes als astronaut en maanwandelaar ‘no picnic ‘was wordt duidelijk uit ‘Light This Candle’; The Life and Times of Alan Shepard’ (door Neal Thompson, Three Rivers Press, 2004). De biografie waarin veel bekende maar ook onbekende feiten uit zijn leven zijn te vinden. Er is geen groter contrast denkbaar dan met het leven van de hoofdpersoon uit het boek ‘Rocket girl’ (zie ruimtevaart nr 4/2014 en Astroblogs 1/2/2018):van de stille laboratoria waar Mary haar berekeningen uitvoerde naar de extreme vliegavonturen van Alan Shepard. Shepard was een ‘poised, rock steady, competitive loner’, en een ‘jet-jockey’met een ijzeren discipline; typische New England karaktertrekken die hij aan zijn wat stijve maar plichtsgetrouwe vader, Alan B. Shepard Sr. te danken had. Maar hij was soms ook uiterst genereus en charmant, en ook op zijn tijd een ‘party boy’ karaktertrekken die hij te danken had aan zijn levenslustige moeder Renza Emerson.

Taylor bibliotheek gesticht door grootvader Shepard e.b.

Derry, ‘First Space Town USA’
Een mooiere omgeving om Shepards biografie te lezen dan New Hampshire zelf is er eigenlijk niet. Met name het eerste deel ervan, ‘Before Space’, speelt zich voor een groot deel hier af. Wij zijn er in de lente van 2014; de oude sneeuwhopen verdwijnen langzaam in de aprilzon, die meestal in een strakblauwe hemel staat. Die zon licht ook New Hampshire’s donkere bossen en zwarte linten asfalt op, waar kleinere stadjes als Derry, Bowen en Bedford als happen uit de wouden lijken te zijn gekapt en grotere stadjes als Nashua en Manchester knooppunten in de asfaltlinten vormen.
Derry ligt op zo’n 65 km van boston, in de groene heuvels van het zuidwesten van New Hampshire, en telt ongeveer 10.000 inwoners. Ik las er oude edities van de lokale krant ‘The Derry Star ‘in de rustieke bibliotheek, en nam foto’s op het kruispunt van Broadway en Crystal Road, dat er nu stil en standaard Amerikaans bijligt. Een CVS pharmacy met blinkend rode neonletters, een Dunkin’ Donuts, een statige witte First Baptist kerk en een Wendy’s restaurant vormen samen het decor van wat ooit het hart van Amerika’s ‘First Space Town USA ‘was. Derry ging op 5 mei 1961 compleet uit zijn dak toen de ruimtesprong van Alan Jr. met een Mercury capsule op een Redstone raket een succes bleek. De feestelijke ‘Alan en Louise Shepard parade die hier op 9 juni 1961 plaatsvond wordt fraai en persoonlijk beschreven in het boek “Nutfield Rambles’  van de lokale historicus Rick Holmes. Op vijftienjarige leeftijd wuifde Holmes op dit kruispunt, samen met meer mensen dan hij ooit bij elkaar had gezien, naar Alan Shepard en zijn vrouw Louise (zie hieronder).
Langs Broadway ligt de Taylor Library die is opgericht door Alans grootvader Fritz. Broadway slingert zich oostwaarts alwaar de weg overgaat in East Derry Road, een lieflijk slingerende, groene weg met grote en kleine meest Victoriaanse huizen in bonte kleuren. Op nummer 64 staat het geboortehuis van de beroemde astronaut. Daar vlakbij is ook de kruising met de kleine, zo mogelijk nog pittoreskere Pond Road richting Beaver Lake, het meer waarlangs het enorme, helaas inmiddels verdwenen, landhuis van Alans grootouders zich ooit nestelde. Ook het Shepard Park met wandelpaden is daar te vinden. Zomerhuisjes verdringen zich rond Beaver Lake; we moeten moeite doen een picknickplek te vinden. Menig baantje hebben de Shepards hier gezwommen, op een paar honderd meter afstand van het landhuis van grootouders Fritz en Nanzie. Zij hadden drie zoons, twee in het leger en Alan Senior. Laatstgenoemde runde een verzekeringsbedrijf en trouwde met Renza Emerson, een buurmeisje van de Shepards. Ze bouwden vlakbij het landgoed hun huis, waar Alan Jr. en zijn zus Polly het levenslicht zagen.
Op een steenworp afstand van Derry liggen grotere stadjes als Nashua en Manchester, gedrenkt in een onmiskenbaar Engelse sfeer; veel pubs met zwart en koper, Keltische belettering, antiekwinkeltjes, kortom New England op zijn best. Op 50 km afstand vinden we New Hampshire’s hoofdstad Concord, ooit woonplaats van Space Shuttle astronaute en onderwijzeres Christa McAuliffe, die in 1986 omkwam bij de Challenger ramp. Alan was haar held, nu sieren hun beider namen Concords ‘McAuliffe-Shepard Discovery Center”.

Derry NH Broadway/Crystal road e.b.

Vliegen
Op het vliegveld van Manchester kreeg Alan Jr. van zijn ouders voor zijn 14de verjaardag zijn luchtdoop, een vlucht naar Boston Logan en weer terug. Hij was meteen hopeloos verkocht, verliefd en verloren, vanaf dat moment was zijn hart verpand aan het vliegen. Hij begint vlieglessen te verdienen door klusjes te doen voor zakenman Colin Park, die op Manchester Airport een vliegschool heeft en in Alan een ‘born natural’ herkent.
Op Manchester gonsde het midden jaren dertig van de bedrijvigheid; postvliegtuigen en militaire toestellen vlogen af en aan. Vandaag de dag telt Manchester Boston Regional Airport twee banen en een terminal met een strak, clean en modern interieur. Zoals in veel publieke ruimten in New England staan er witte schommelstoelen voor de enkele toeristen en af en toe een vliegtuigspotter. De sfeer is uiterst gemoedelijk, maar met slechts een paar North West toestellen per dag richting Chicago of Tampa is het er anno 2014 wel erg stil. Een expositie op het panorama terras toont met oude foto’s hoe bruisend het vliegveld kon zijn. Om dat Alan zo gek is op vliegen stelt zijn oom voor dat hij zich aanmeldt voor de Naval Academy van Annapolis. Hoewel de Shepards meer een landmacht traditie hadden, denkt zijn oom dat er wat betreft vliegmogelijkheden bij de marine meer toekomstperspectief is dan bij de militaire academie van West Point. Aangezien Alan Jr. dan pas slechts 16 is, gaat hij eerst een jaar naar de Admiral Farragut Academy, een prep-school in New Jersey. Daar ontwikkelt zijn competitiedrang zich driftig verder en wordt hij  de beste in vele sporten. Op 6 juni 1944, terwijl de Geallieerden de kust van Normandië bestormen, gooit Alan zijn pet in de lucht.: hij is geslaagd op Annapolis, waar hij geknokt heeft voor hoge cijfers en sportprestaties, en ook zijn verloofde Louise Brewer heeft veroverd; zij zal zijn echtgenote zijn voor de komende 53 jaar. In 1945 bevindt Alan zich op de destroyer USS Cogswell, net als de oorlog in de Pacific oplaait. De Amerikanen vechten zich eiland na eiland richting Japan, en zelfs Shepard bleek toch wel benauwd voor de talloze kamikaze-aanvallen. Hierna mag hij zich melden bij het Naval Air Station Corpus Christi in de VS, een loeiheet oord met de bijnaam ’the Aquarium’ waar Alan weer vliegles krijgt. In vergelijking met de te veel op instrumenten vliegende, ‘chasing needles’ piloten, valt Alan op door zijn ‘razor sharp precision flying. In 1947 verdient hij zijn ‘Wings of Gold’, oftewel Navy Aviators Wings in Pensacola. Vervolgens leert hij verder aan de Naval test Pilot School van Pax River, waarna hij vliegtuigen test, bij verschillende squadrons zowel vanaf land als van vliegdekschepen vliegt, aan de oorlog in Korea deelneemt, en uiteindelijk instructeur wordt voor de Navy’s testpilotenschool. Dit alles ondanks een aantal ‘flat-hatting’ (zeer laag overscheren) incidenten waar hij met een grijns en een reprimande vanaf komt. Hij vervolgt zijn opleiding aan het prestigieuze Naval War college, en wordt daarmee ‘admirals material’.
Als eerste de ruimte in
Het is 1957, en de indringer Spoetnik vliegt uover Amerika. De VS springen in actie; eigen satellieten, militaire raketten omgebouwd tot lanceerders, en een programma voor bemande ruimtevaart. De achterstand op de ‘commies’ moet worden ingelopen; “Let’s find somebody – anyody, I don’t care if its the janitor over there, if he knows how” zegt President Kennedy. In 1959 is Shepard een van de 110 militaire testpiloten die, buiten hun medeweten om, worden geselecteerd als astronaut-kandidaten voor het Mercury programma dat de eer van de VS moet herstellen. Na een serie verschrikkelijke fysieke en psychologische testen blijven er zeven over, waaronder Shepard. het boek vertelt hoe de ‘aviator boys’ worden omgevormd tot ‘rocket boys’, en hoe Shepard uiteindelijk geselecteerd wordt voor de eerste bemande Mercury vlucht; een korte, sub-orbitale ruimtesprong die ’s werelds eerste ruimtevaarder van hem moet maken. Walt Williams, directeur Mercury Operations zei over de selectie van Shepard “We wanted to put our best foot forward’.
Uiteindelijk stelen de Sovjets toch nog de show met de lancering van Gagarin, in een echte omloopbaan nota bene. Toch steekt Shepards 15 minuten durende vlucht het land een hart onder de  riem en leidt het direct tot Kennedy’s beroemde toespraak waarin hij de VS tot doel stelt voor het einde van het decennium een man op de maan te zetten. “Bold” noemt de schrijver van de biografie, Neal Thompson de speech; “Is this guy nuts?” vroegen Shepard en de andere astronauten zich af.

Alan Shepard testpiloot, admiraal, burger credits; msnmail

Doorzetter
Een flink gedeelte van het boek gaat vervolgens over Shepards Menieère-syndroom, wat hem enorme duizelingen en misselijkheid geeft en waardoor hij zijn ‘flight status’ verlies. De precieze oorzaak van de aandoening is niet bekend, maar mogelijk heeft zijn tijd op marineschepen, met het lawaai van kanonnen en opstijgende straalvliegtuigen, er iets mee te maken, oorbeschermers werden pas later verplicht schrijft Thompson. Shepard wordt dan maar chef van het astronautenkorps, en een zware tijd volgt. En niet alleen voor hemzelf; de steeds heftigere symptomen van het syndroom en het steeds kleiner worden van de kans op  een nieuwe ruimtevlucht leiden tot frustraties waarvan ook de andere astronauten soms de dupe worden; zo zag astronaut Gordon Cooper zijn kans op een maanreis definitief voorbij gaan) en die leidden tot bijnamen als ’the Snake’en ’the Enforcer’. Zijn trouwe secretaresse Lola Morrow had destijds twee foto’s van Shepard; een van een lachende Alan, en een van een chagrijnig kijkende ‘Icy Commander’;  al naar gelang hij in de ochtend binnenkwam, zijn tas neersmijtend of haar joviaal tegemoet tredend, hing ze een van de twee portretten aan de buitenkant van de kantoordeur. Zo waren de andere (kandidaat)- astronauten in ieder geval gewaarschuwd. En daarnaast zijn er nog de vele irritaties bij collega’s over Shepards eewoonte ook tijdens zijn werk continu persoonlijke zaken te regelen; gebruikmakend van zijn faam en nu uitgebreide netwerk was Shepard naast NASA werknemer inmiddels ook makelaar, bankier en veehandelaar.
Shepard had zijn zinnen op een maanwandeling echter nog niet opgegeven; ‘Shepard was intractably determined to reach the stars once more; he was sick but also disciplined and selfconfident enough to lie in wait, stalking tigerlike for a chance to cure himself’. Als hij hoort van een experimentele medische procedure om van zijn syndroom af te komen grijpt hij zijn kans en komt geheel genezen terug. Zijn machtspositie zorgt ervoor dat hij snel een Apollo maanmissie toegewezen krijgt, ten koste van andere commandant-kandidaten. Het toont Shepards doorzettingsvermogen en tomeloze ambitie, vaak ten koste van anderen. Flight Director Cristopher Kraft zei: ‘He was an egoist, but he was all business when it came to flying’. De hopeloosheid en moedeloosheid alsook zijn verbijten van de pijn en het maar doorgaan geven de lezer in dit deel van het boek wel even iets om bij stil te staan. Eerlijk gezegd maakt het meer indruk dan de beschrijving van zijn Apollo 14 maanreis, waarover vele passages in het boek toch wel bekend materiaal zijn. En het verhaal van de golfbal die Shepard ‘miles and miles’ wegmepte, tja, wie kent het niet. Het zou mij niet verbazen als het een van de bekendste anekdotes van de maanreizen is.

Shepard Park Derry e.b.

Terug op aarde
Na Apollo 14 pakte Shepard zijn baan als astronautenchef weer op, werd door president Nixon als gedelegeerde afgevaard naar de United Nations General Assembly, en tot Rear Admiral gepromoveerd. In 1974 ging hij bij NASA en de Navy met pensioen, en was nog lange tijd zakelijk succesvol als president en bestuurslid van een aantal bedrijven. Na drie decennia in Houston te hebben gewoond, zou uiteindelijk in Californië, in het ziekenhuis vlakbij zijjn huis in het chique Pebble Beach, na een heftige ziekte de zon ondergaan voor Alan B. Shepard Jr.  zijn as werd over zee uitgestrooid.
Waarom is hij nooit naar New Hampshire teruggekeerd, vroeg ik aan de hartelijk mevrouw van de Derry Llibrary; zoveel familie, zoveel herinneringen, zo’n fantastische omgeving; ze haalde haar schouders op. Misschien voelde hij zich wat verheven of misschien was hij er simpelweg niet aan toegekomen. Misschien was het ook eenvoudig  het klimaat; de enorm lange winters zijn niet makkelijk, begin mei is pas alle sneeuw weggesmolten. Alan Shepard zal het vast vaak koud gehad hebben op zijn fiets, onderweg van Derry naar het vliegveld van Manchester, ruim 24 kilometer over heuvelachtige binnenwegen. Californië, de zonovergoten ‘Golden State ‘werd het laatste thuis voor de ‘golden flyboy’ die alles wat hij aanraakte in goud veranderde. Bronnen; Ruimtevaart 2015/3 en Neal Thompson ‘Light  This Candle‘, Three Rivers Press, 2004.
Share

Comments

  1. Mooi verhaal. Dat boek is het lezen zeker waard.

    Interessant is ook het filmpje over Alan Shepard op youtube: https://www.youtube.com/watch?v=R6VNV05CmmM
    Hierin vertelt o,a, één van zijn dochters dat Alan blijkbaar veel vertrouwen had in de NASA: “Ze zullen me nooit in die raket stoppen als ze niet óók in staat zijn om me weer (heelhuids) beneden te krijgen.”

    • Avatar foto Angele van Oosterom zegt

      Dank, ook voor de link. Prachtige beelden. De oudste dochter van Shepard, Laura ‘an original Shepard’ zegt ze, vloog mee op de Blue Origin vlucht van 29 november 2021,

Speak Your Mind

*