10 december 2024

De classificatie van sterrenstelsels – Hubble’s stemvork – is aan herziening toe

Credit: Karen Masters, Sloan Digital Sky Survey. Licence type Attribution (CC BY 4.0).

De classificatie van de sterrenstelsels op grond van hun uiterlijke kenmerken (‘morfologie’) werd voor het eerst gedaan door Edwin Hubble in 1927 en het model wat daar uit voortkwam werd op grond van z’n vorm ‘Hubble’s stemvork’ genoemd – je ziet ‘m in volle glorie hierboven. Belangrijkste ingrediënten voor de indeling volgens Hubble: de grootte van de centrale verdikking (Engels: ‘bulge’) van het sterrenstelsel en de mate van hoe strak de spiraalarmen om de kern opgewonden zijn (als er sowieso spiraalarmen zijn). Hubble had op grond van waarnemingen geconcludeerd dat de spiraalarmen van stelsels met grotere centrale verdikkingen strakker opgewonden waren. En dat paste – zo bleek veel later – goed in het model van de zogeheten dichtheidsgolven, dat die spiraalarmen en de geboorte van sterren daarin probeert door middel van statische dichtheidsgolven te verklaren.

Het prachtige spiraalstelsel M101, gefotografeerd met de Hubble Space Telescope. Credit: NASA, ESA, CXC, SSC, and STScI

Echter nieuw onderzoek laat zien dat de werkelijkheid toch weer anders in elkaar zit. Al vele jaren zijn wereldwijd duizenden enthousiaste vrijwilligers bezig om middels de Galaxy Zoo, één van de succesvolle projecten van de Zooniverse (en waar onder andere Hanny’s Voorwerp één van de resultaten van is), en daarmee zijn maar liefst 6000 sterrenstelsels nauwkeurig bekeken en opnieuw geclassificeerd. Wat blijkt: er is helemaal geen verband tussen de grootte van de centrale verdikking en de mate van opgewondenheid van de spiraalarmen. En dat betekent dat er mogelijk helemaal geen statische dichtheidsgolven om de kern heen draaien. Er moeten dus andere modellen gehanteerd worden om de spiraalarmen te verklaren, zoals het model dat zegt dat spiraalarmen echte structuren zijn, waarbij de sterren erin elkaar via de zwaartekracht bijeenhouden en dat ze als één dynamisch geheel rond de centrale verdikking roteren. Werk aan de winkel om dat weer verder uit te zoeken. Hier het vakartikel over het Galaxy Zoo onderzoek aan de 6000 sterrenstelsels, verschenen in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Bron: Royal Astronomical Society.

Share

Speak Your Mind

*