19 maart 2024

Sterrenkundigen speuren naar het op één na meest nabije superzware zwarte gat

Links de heldere ster Regulus, gelegen in ons eigen melkwegstelsel, rechts ervan dat vage vlekje, dat is leo I. Credit: Scott Anttila Anttler

Het meest nabije superzware zwarte gat kennen we heel goed, dat is Sagittarius A* in de kern van ons Melkwegstelsel, 27.000 lichtjaar van ons vandaan. Maar wat is het op één na meest nabije superzware zwarte gat? Het vermoeden bestaat dat dat een zwart gat van drie miljoen zonsmassa is (Sgr A* telt ruim vier miljoen zonsmassa) dat gehuisvest is in de kern van Leo I, een dwergstelsel. Alleen is het bestaan van dát zwarte gat nooit aangetoond. Vandaar dat twee sterrenkundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) nu met een voorstel zijn gekomen om het bestaan ervan te bevestigen. In 2021 werd al door sterrenkundigen voorgesteld dat er in de kern van Leo I een superzwaar zwart gat zit, Leo I* genaamd, 820.000 lichtjaar hier vandaan. Dat was op basis van waarnemingen van sterren die in de buurt van de kern van Leo I een hogere snelheid kregen.

Foto van het Melkwegstelsel en linksboven Leo I. Credit: ESA/Gaia/DPAC; SDSS (inset)

Maar verdere aanwijzingen voor het bestaan van het zwarte gat waren er niet. CfA-sterrenkundigen Fabio Pacucci en Avi Loeb – de laatste is welbekend hier op de Astroblogs – komen nu met een nieuw voorstel: in de buurt van het zwarte gat staan rode reuzensterren en die sturen met een sterke sterrenwind continu materie de ruimte in. Een deel daarvan zal in de accretieschijf rondom Leo I* terechtkomen en dat kan resulteren in een verhoogde hoeveelheid röntgen-en radiostraling. Pacucci en Loeb willen daarom de kern van Leo I in de gaten gaan houden met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop en met de Very Large Array radiotelescoop in New Mexico om eventuele uitbarstingen van Leo I* te detecteren. Als dat lukt willen ze proberen te achterhalen hoe het kan dat een klein dwergstelsel zoals leo I zo’n superzwaar zwart gat heeft. Leo I* is weliswaar iets lichter dan Sgr A*, maar de Melkweg is vele malen groter dan Leo I.

Meer informatie vind je in het vakartikel van Pacucci en Loeb, Accretion from Winds of RGB Stars May Reveal the Supermassive Black Hole in Leo IThe Astrophysical Journal Letters (2022).

Bron: Phys.org.

Share

Comments

  1. Hallo Arie Nouwen,

    Als alle sterrenstelsels onderling steeds verder in alle richtingen uit elkaar worden gedreven, hoe is het dan mogelijk dat sommigen dan toch met elkaar in botsing komen? Wat is daarvan de oorzaak en wanneer zal zo’n botsing dan plaatsvinden?

    Met vriendelijke groet,
    Harrie van den Hout

  2. Het heelal is aan het uitdijen en dat doet het sinds het ontstaan ervan, 13,8 miljard jaar geleden. Meer specifiek: het is de ruimte die continu aan het uitdijen is en de sterrenstelsels in de ruimte bewegen mee met die uitdijing. Ze vliegen dus niet van elkaar vandaan, zoals wel eens wordt gezegd. Die beweging van sterrenstelsels als gevolg van het uitdijende heelal wordt ook wel de ‘Hubble flow’ genoemd. Maar lokaal zijn er ook andere bewegingen: als sterrenstelsels genoeg dichtbij elkaar staan kunnen ze elkaar gravitationeel beïnvloeden en kunnen ze als gevolg daarvan naar elkaar toe bewegen. Dat kan dan uiteindelijk tot een ‘botsing’ van de stelsels leiden, al is die benaming een tikkeltje onjuist, want de meeste sterren van de stelsels zullen gewoon langs elkaar heen vliegen zonder te botsen. Bekendste voorbeeld: het Melkwegstelsel en het Andromedastelsel, die naar elkaar toe bewegen (vandaar de waargenomen blauwverschuiving i.p.v. roodverschuiving) en over pakweg 4,5 miljard jaar zal dat gebeuren.

Speak Your Mind

*