Rechts de waarnemingen met de EHT aan de jet van Perseus A. Credit: Georgios Filippos Paraschos (MPIfR)
Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met de wereldwijde Event Horizon Telescope (EHT) in detail het begin van de jet of straalstroom van heet plasma in de kern van de sterke radiobron 3C 84 (beter bekend als Perseus A) vast te leggen. Dat sterrenstelsel bevat in z’n kern een actief superzwaar zwart gat en omdat het stelsel relatoief dichtbij gelegen is biedt het de sterrenkundigen een goede manier om meer over de activiteiten van superzware zwarte gaten te weten te komen. Met de EHT, waar eerder foto’s mee werden gemaakt van de zwarte gaten M87* (alias Powehi) en Sgr A*, kon men de magnetische structuur in de kern van Perseus A waarnemen. Uit het onderzoek wordt duidelijk dat in die kern de magnetische krachten het winnen van de zwaartekracht! Perseus A is eigenlijk NGC 1275, het centrale sterrenstelsel van de Perseus cluster van sterrenstelsels, 230 miljoen lichtjaar van ons vandaan. Eerder werd met de EHT al de zogeheten lineaire polarisatie van het licht rondom M87* gemeten, het superzware zwarte gat in het centrum van het elliptische stelsel M87. Die polarisatie vertelt ons meer over de magnetische structuur in de omgeving van het zwarte gat. Nu heeft men dat met Perseus A opnieuw gedaan.
De waarnemingen laten zien dat de magnetische velden de drijvende kracht zijn achter de lancering van de jets van heet plasma vanuit de nabije omgeving van het zwarte gat, plasma van geïoniseerd gas dat niet in het zwarte gat is gevallen. Het blijkt dat materie via zogeheten ‘advectie’ op het superzware zwarte gat terechtkomt. Er wordt gedacht dat de invallende materie een sterk gemagnetiseerde, zogeheten magnetisch gearresteerde schijf vormt. In dit scenario raken de magnetische veldlijnen binnen de platte accretieschijf strak opgewonden en verdraaid, waardoor de efficiënte vrijgave van magnetische energie wordt verhinderd. Uit het onderzoek komt naar voren dat het zwarte gat 3C 84 snel roteert, waardoor een verband wordt gelegd tussen de lancering van de jets en de rotatie van grote zwarte gaten.
Het wereldwijde Event Horizon Telescope network. Credit: EHT Collaboration.
Bij de EHT wordt gebruik gemaakt van de techniek der very-long-baseline interferometry (VLBI) en omdat de gehele aarde de basis vormt kan men het begin van de jet in Perseus A in zeer groot detail waarnemen. Meer informatie over de waarnemingen met de telescoop aan Perseus A vind je in het vakartikel van G. F. Paraschos et al, Ordered magnetic fields around the 3C 84 central black hole, Astronomy & Astrophysics (2024). Bron: Phys.org.
Speak Your Mind