Joekel van een zonnevlam door Lique gefotografeerd met smartfoon via 10cm H-alpha-telescoop
Meteen met de deur in huis vallen c.q. alle eventuele verkeerde jaloerse gedachten de kop indrukken….”NEE….ik heb (snik…nog steeds) GEEN H-alpha kijker aan mijn….mea culpa, schuldig toegegeven…..redelijk omvangrijke Newton-teletoeter-kudde toegevoegd.
Neen, dit, vind ik, schone plaatje is gemaakt door Lique, mon tres charmant et tres aimable jongedame/collega op sterrenwacht Mercurius te Dordrecht met haar smartphone!!
De hoofdkijker op publieks-sterrenwacht Mercurius is een very vintage, bouwjaar 1922(!!), 15 cm Zeiss refractor. Natuurlijk is deze Zeiss-refractor, zoals het een Zeiss instrument betaamt, een eerbiedwaardige zeer serieuze telescoop van een uitnemend hoge professionele observatorium-kwaliteit….ofwel… een ontiegelijk echte “kwijlpijp” voor de doorwrochte refractor-afficionados!!
Maar ja, het moge zolangzamerhand gevoegelijk wel bekend zijn dat deze Newton-m(J)an nou bepaaldelijk niet echt een doorwrocht fan is van alles wat ook maar een beetje riekt naar lenzenkijkers……en dus….prima, hoor dat brave oude Zeiss-gebakkie,…but ah…just not really my cup of tea…. maarre…..waar ik dan weer wel heel erg….eh….excusez le mot……”gruizig” van wordt, dat is die hypermoderne 10 cm H-alpha kijker die zo moeiteloos meelift op die fijn megazwaar geconstrueerde Zeiss-refractor plus dito heavy duty montering.
Een H-alpha-telescoop is een lenzenkijker…(het enige minpuntje…..GEINTJE!!!!)….uitgerust met een heel complex licht-filtersysteem dat er voor zorgt dat van het hele zichtbare witte licht-spectrum van de Zon alleen maar een heel klein stukkie kleurtje rood licht uitgezonden door eenmalig ge-ioniseerd waterstof wordt doorgelaten tot het oculair danwel camera.
Dit “hele kleine stukkie rood licht” is licht met een golflengte van 656.3 nanometer. De rest van het witte licht wordt allemaal weggefilterd. Nou ja….dit laatste is niet helemaal waar, want er is altijd een zogenaamde bandbreedte rond die 656.3 nanometer en hoe smaller de H-alpha kijker die kan weergeven rond die, in dit geval, 656.3 nanometer des te meer details je kunt waarnemen. Dat laatste zit wel goed met die 10cm Mercurius H-alpha kijker want dit is absoluut een topinstrumentje!
Het “probleem” met dit soort van zeer gespecialiseerde instrumenten (je kan er tenslotte alleen maar mee naar de Zon kijken!!!) is dat ze in verhouding tot hun kleine opening redelijk peperduur zijn (big fat understatement!!) ……enne…een 10cm H-alpha kijker is voor dit type instrumenten zeer zeker “a big one” te noemen….! Het kan ook wat minder “poenstreek-pijnlijk” als je je beperkt tot een kijkeropening tot een centimetertje of zes. Dan ben ergens varierend van 1500 voor een 4cm tot iets van 4500 voor een zes/zeven cm kijkertje kwijt. Ook met deze kleinformaat H-alpha telescopen zijn de weergegeven plaatjes van zonnevlammen en andersoortige “zonnen-exotica” trouwens nog steeds zeer smakelijk te noemen. Je moet deze tak van sport echter wel heel graag willen beoefenen voor de niet geringe hoeveelheid aan ping-ping die je voor de aanschaf hiervan kwijt bent!!
Maar goed, dit terzijde….op sterrenwacht Mercurius, waar we dus overdag het publiek van de Zon proberen te laten genieten….als de weergoden wensen mee te spelen, tenminste….is het duo wit licht 15 cm refractor uitgerust met een glazen objectiefzonnefilter voor het laten zien van zonnevlekken en die 10 cm H-alpha kijker voor het tonen van zonnevlammen echt een “telescopisch dreamteam”!!!
Nu is “onze” Zon op dit moment fris en vrolijk op weg naar een glorieus zonnevlekken-maximum, welke moet plaatsvingen ergens in 2025……enne…..ondanks een uitnemend waardeloze start is de Zon nu echt kneiterknallend op dreef gekomen, want het barst de laatste tijd echt van de zonnevlekken/zonnevlammen…..en ook nog eens niet zulke kleintjes ook, zeg!
Een maandje of wat geleden werd op “spaceweather.com” gewag gemaakt dat er een mega-zonnevlek (AR 3590) zich aan het ontwikkelen was die zelfs met het (DEUGDELIJK BESCHERMDE!!!) blote oog waargenomen zou kunnen worden….EN….eentje die zelfs wellicht voor een zogenaamde “superflare” zou kunnen zorgen. Die voorspelde “superflare” zou dan van het type “Carrington event” kunnen zijn.
Het “carrington event” vond plaats op 1 september 1859 en dit betrof een geomagnetische superstorm van een ongekend kaliber, onstaan en “getriggered” door een joekel van een zonnevlek, die destijds weer een dito joekel van een zonnevlam/CME (coronal mass ejection) richting Moeder Aarde wenste te jagen. Deze megagrote hyperaktieve wolk supersnelle geladen zonnedeeltjes wist via de magnetische noord en zuidpool van Moeder Aarde “een Noorder c.q. Zuiderlicht-greatest show on earth” op poten te zetten zoals nog nooit eerder gezien. Berichten waren er dat het Noorderlicht zo helder was dat je er zelfs op zeer zuidelijke geografische breedtes richting de evenaar nog makkelijk een krantje bij kon lezen…..heel leuk…..en dat er…..minder leuk…..telegrafisten zelfs zouden zijn geëlektrocuteerd door de enorme hoge stroomstoten die hun weg wisten te vinden in het toen state of the art telegrafie-netwerk!!!
Of dat laatste allemaal echt is gebeurd dat is wellicht een feitje die met enig journalistiek zout genomen dient te worden….maar wat zeker wel een “dingetje” is dat is het feit dat de aktieve Zon voor ons hier op deze “pale blue dot”, nu we het digitale tijdperk hebben betreden, zeer zeker een niet te onderschatte bedreiging kan vormen.
Computers en andersoortig modern digitaal speelgoed en Zonnevlekken/Zonnevlammen/CME’s/Noorderlicht zijn GEEN vriendjes!!!
Nadat ergens halverwege de jaren 80 een zonnevlam haar verwoestende weg in het stroomnet van Quebec (Canada) had weten te vinden zijn er in de hedendaagse digitale tijd allerlei maatregelen getroffen om dit soort van “ongemakken” (proberen) te voorkomen. Dit betekent b.v. dat er tegenwoordig uitsluitend op zon waarnemingen gespecialiseerde instituten/sterrenwachten zijn waar je zoiets als een zogenaamd “Zonnen/ruimteweerbericht” kunt opvragen. “Spaceweather.com is er bijvoorbeeld zo eentje. Dit soort instanties worden geraadpleegd door bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappijen……over de noord(zuid)pool vliegen met je volledig digitaal geautomatiseerde hypermoderne Boejink Dreemlijner passagiersvliegtuig precies tijdens het hoogtepunt van een dikke vette geomagnetische storm is niet echt een gezonde bezigheid.
Beheerders van elektriciteitsnetwerken wisten al na dat gevalletje Quebec dat ze dit zonnevlam phenomeen bloedserieus moeten nemen.
Ook voor veilige zowel bemande als onbemande ruimtevaart (GPS satelieten!!) is een grote zonnevlek/zonnevlam/geomagnetische storm slecht nieuws en reden tot het nemen van de benodigde maatregelen om de (zonne)-storm veilig uit te zitten. Een goede ruimteweersverwachting is ook “een heel serieus te nemen dingetje” als we bijvoorbeeld bemand naar Mars willen. Halverwege het traject Aarde-Mars, zonder ook nog maar een beetje bescherming van het magnetisch veld van Moeder Aarde is een onverwachte felle zonnestorm absoluut zeer ongezond voor zowel mens als machine!!
Maar goed…..die verwachte mega-zonnevlek plus het geschetste mega zonnevlam-doem scenario, dat is uiteindelijk met een dikke sisser afgelopen….maar wat ik persoonlijk dan wel, geheel gevoelsmatig, bijzonder imponerend vond, dat was het aanzicht van die enorme zonnevlam kort nadat zonnevlek AR3590 na twee weken zichtbaarheid weer achter de zonnerand was verdwenen….Alsof zonnevlek 3590, bij zijn/haar afscheid , toch nog effe wat spierballen wilde flexen….zo van “hier zijn jullie miezerige aardkloot-bewoners toch maar mooi ternauwernood aan ontsnapt”!!! Ok…..en zo kan je fantasie zomaar opeens gezellig op hol slaan, zullen we dan maar zeggen.
Nu luidt de titel van dit epistel “Generatiekloof”….enne….deze, trouwens absoluut niet negatief bedoelde, kreet heeft namelijk te maken met de manier waarop die zonnevlamfoto is gemaakt…..want dat vond ik zo grappig. Lique gaat dus ook effe mee om die zonnevlam te bewonderen……haalt vervolgens heel cool-nonchalant haar smartfoon te voorschijn “om effe een filmpje/foto te maken”…zo tres gracieus los uit de pols met haar smartfoon tegen het oculair….en ik, ouwe astro-dino die ik ben, hoor mijzelve nog denken…”dat ga die snotneuzzz ech heulemaal nie lukke”…..kom ik even later beneden, zie ik haar met die jeugdige razendsnelle digitale vingertjes op haar smartvoon “hakke”……effe het geschoten filmpje beeldbewerken met bovenstaande kekke kiekje…”hoe is het f…piep…ing mogelijk”….. als, me dunkt, zeer geslaagd eindresultaat!!!!….en dat zomaar effe los uit de hand met een smartfoon in plaats van heel ingewikkeld met een speciale “planetcam” plus dito opname en gecompliceerd bewerkelijk beeldmanipulatie-ritueel. Ik heb menig high tech uitgevoerde old school opnames gezien die echt niet in de schaduw kunnen staan van dit “kekke kiekje”…
Afijn….deze bejaarde astro-dino was/is dus prettig onder de indruk van dit plezant en razendsnel stukkie astrofotografie uitgevoerd door “de jongere generatie”!!!
Zonnevlek AR3590 in wit licht gefotografeerd met canon 1000D in primair brandpunt van 20cmF6 Newton.
Overigens heb ik mijn eigen wit licht zonnekiekje van die net niet “doomsday sunspot” ook niet echt ingewikkeld geschoten, hoor. Gewoon thuis voor de deur tussen de langsrennende wolken door slechts een enkele opname met de Canon 1000D in het primaire brandpunt (120cm) van de 20cm F6 Newton op een kakelvers zelfbouw Dobson onderstel. Moraal van dit verhaal: Eenvoud is kenmerk van het ware en koester de generatiekloof!! Waarvan akte en U zijt tevens allen van harte gegroet!
Over Jan Brandt
Echt cool die foto van Lique. Als ik hem gemaakt had zou ik helemaal uit mijn dak gaan. 😛
Hoi Monique, ja maf hé….maar het is echt een heel cool kiekje!!
Heel tof!!