Video; Staart afgeblazen ‘duivelskomeet’ 12P/Pons-Brooks door zonnestorm daags voor zijn perihelium

NASA’s APOD, 26/3/2024, Komeet P12/Pons-Brooks Credits; NASA/James Peirce

Een spectaculaire coronale massa-uitstoting sloeg onlangs in op komeet 12P/Pons-Brooks, ook wel de ‘duivelskomeet’ genoemd, vanwege zijn hoornvormige wolk die hem soms omringt. Een NASA-sonde legde de CME en de impact op de komeet op camera vast. De komeet werd zeg maar neergeschoten, door een gigantische plasmagolf van de zon, die zo tijdelijk de komeet’s stoffige staart wegblies. Komeet 12P/Pons-Brooks (12P) is een cryovulkanische komeet met een kern van 17 kilometer in doorsnee. Af en toe barst hij uit, waarbij een ijskoud mengsel van gas en stof het zonnestelsel in schiet wanneer hij te veel zonnestraling absorbeert. Wanneer dit gebeurt, breidt zijn coma – de wolk van deeltjes die de kern omgeeft – uit en wordt de komeet veel helderder. In het verleden is deze heldere wolk van binnenuit verkeerd gevormd, waardoor de komeet een ‘paar hoorns’ kreeg die hem zijn sinistere bijnaam opleverden. Deze hoorns zijn echter afwezig bij recente uitbarstingen. Zie hier de opnamen van Paul Bakker van P12 op Astroblogs.

12P draait ongeveer elke 71 jaar rond de zon op een zeer elliptisch traject. Als gevolg hiervan brengt de komeet het grootste deel van zijn ‘leven’ door in de buitenste regionen van ons zonnestelsel. Op zondag j.l. (21 april) bereikte de komeet zijn dichtste punt bij onze zon, bekend als perihelium. Hij zal nu rond de zon slingeren en zich terugtrekken naar de rand van het zonnestelsel – als hij niet eerst door de nauwe ontmoeting wordt opgebrand. Op 12 april werd de komeet getroffen door een forse CME, zo meldde Spaceweather.com. Dit veroorzaakte een ‘ontkoppelingsgebeurtenis’, waarbij de stoffige staart van de komeet tijdelijk werd weggeblazen door de zonnestorm voordat hij later weer aangroeide.

NASA’s Solar Terrestrial Relations Observatory A (STEREO-A) ruimtevaartuig, dat de komeet nauwlettend in de gaten heeft gehouden terwijl deze het perihelium naderde, legde het plasmabombardement vast in een opvallende video. In de nieuwe beelden lijkt 12P dicht bij Jupiter te bewegen (hoewel de twee lichamen miljoenen kilometers uit elkaar liggen) voordat de CME naar hen toe golft en de komeet van zijn staart ontdoet, en op 9 april j.l. gebeurde tevens iets dergelijks. Ontkoppelingsgebeurtenissen zijn zeldzaam, maar worden waarschijnlijker naarmate een komeet dichter bij de zon komt. Iets soortgelijks gebeurde met komeet Nishimura in september 2023, toen een CME de staart van de komeet wegblies terwijl deze rond de zon slingerde. En in januari 2023 maakte een astrofotograaf timelapse-beelden van hetzelfde dat gebeurde met de komeet C/2022 E3. Laatstgenoemde toonde nog een ander mysterieus verschijnsel, een zogenoemde ‘anti-tail’, zie LiveScience’s ‘Optical illusion gives rare green comet an ‘anti-tail’ that seemingly defies physics’.

Dit is niet de eerste keer dat 12P tijdens zijn reis door het binnenste zonnestelsel in de buurt van een ander hemellichaam wordt waargenomen. De explosieve komeet is in januari ook gefotografeerd terwijl hij langs de halve maannevel vloog en werd live gestreamd terwijl hij in maart langs het Andromedastelsel zoefde. Er bestond ook de hoop dat 12P zou verschijnen tijdens de recente totale zonsverduistering. Het bleek echter uiterst moeilijk te detecteren, omdat de maan de zon tijdelijk blokkeerde. Zie de site TheSkyLive.com voor meer info over P12. Voor SkyWatchers geldt; geniet er nog even van, voordat de P12/Pons-Brooks weer voor ruim 70 jaren verdwijnt… Bronnen; LiveScience, NASA, SpaceWeather Video Credits; AstroPhil/NASA,STEREO A