19 maart 2024

Astronoom Joeri van Leeuwen ontvangt Vici-beurs

Astronoom Joeri van Leeuwen ontvangt Vici-beurs. Credit: ASTRON

Astronoom Joeri van Leeuwen van het Nederlands instituut voor radioastronomie (ASTRON) ontvangt een Vici-beurs van 1,5 miljoen euro om op jacht te gaan naar de bron van zwaartekrachtgolven. In de komende vijf jaar zal hij met een team van zes onderzoekers het nagloeien van samengesmolten neutronensterren bestuderen met de radiotelescopen in Westerbork.
Zwaartekrachtgolven ontstaan wanneer twee zware objecten in het heelal, zoals neutronensterren of zwarte gaten, om elkaar draaien en samensmelten. Met de instrumenten Virgo en LIGO is het al mogelijk om deze rimpelingen in de ruimte-tijd te detecteren. Maar waar ze precies vandaan komen, en hoe ze worden gemaakt, is nog grotendeels onbekend.
Van Leeuwen kan dankzij deze Vici-beurs met de radiotelescopen in Westerbork een van de oorzaken van zwaartekrachtgolven bestuderen: het samensmelten van twee neutronensterren. “Op elkaar klappende neutronensterren veroorzaken grote explosies, die we ook in radiolicht kunnen zien”, zegt Van Leeuwen. “Door het nagloeien van deze explosies te bestuderen, kunnen we heel precies bepalen waar de zwaartekrachtgolven vandaan komen. Dat kan niet met alleen zwaartekrachtgolf-detectoren.”

In oktober 2017 werden botsende neutronensterren die zwaartekrachtgolven veroorzaakten voor het eerst ook met meerdere telescopen waargenomen in verschillende soorten licht. Bijzonder aan de radiotelescopen in Westerbork is dat ze met de meest gevoelige breedbeeldcamera’s ter wereld (Apertif) een nog groter gedeelte van de hemel kunnen afzoeken dan andere telescopen.

Apertif, de nieuwe breedbeeldcamera’s op de Westerbork radiotelescoop, hebben het blikveld met een factor 40 vergroot. Credit: ASTRON

Door de neutronenster-explosies te bestuderen, hoopt van Leeuwen ook meer te weten te komen over de materie waaruit neutronensterren bestaan. “Deze materie is hetzelfde spul als waaruit jij en ik deels bestaan en dat begrijpen we nog niet volledig. Door het nagloeien te meten, komen we meer te weten over de massa en de stabiliteit van de neutronen in de ster.”
Botsende neutronensterren kunnen ook felle radioflitsen veroorzaken. “Neutronensterren hebben heel sterke magneetvelden. Als ze fuseren tot een zwart gat, wordt dit magneetveld naar buiten geslingerd. Dit geeft waarschijnlijk een supersterke magnetische puls, die wij zouden kunnen zien als een felle radioflits. Ook deze flitsen gaan we proberen waar te nemen met onze radiotelescopen.”

Projectie op de hemelbol van het blikveld van de radiotelescopen (witte zeshoeken tezamen). Daarmee kan in één keer het gebied worden doorzocht waar de zwaartekrachtgolf mogelijk vandaan komt (zwarte ellips, gebaseerd op GW150914). Credit: ASTRON

Van Leeuwen stelt met de Vici-beurs een nieuw team van zes onderzoekers aan, waarmee hij op jacht gaat naar nagloeiende bronnen van zwaartekrachtgolven. De waarnemingen gaan na de zomer van start, als de Virgo en LIGO detectoren weer op zoek gaan naar zwaartekrachtgolven. “Zodra ze er een vinden, krijgen wij een seintje. En dan gaan we met onze telescopen direct op zoek naar de bron.”

Bron: ASTRON.

Share

Comments

  1. Ill Matilled zegt

    Dr. Van Leeuwen is bij uitstek een gewaardeerde vakman en miraculeuse beursmagneet die de samurai code van Dwingeloo* in hoge ere ophoudt en heeft ook een lucratief geprijsde ‘bestseller’ achter zijn naam staan ter waarde van bij benadering $81,66 op Amazon.com (inclusief korting/bezorgkosten).

    Een veelpleger in het succesvol binnenhalen van substantiële subsidies en het verrichten van fundamentalistisch onderzoek naar poelzars en neutronensterren is hij, ongetwijfeld, een bijzondere aanwinst voor ASTRON, de UVA en de (nederlandse/benelux) astronomie op wereldwijd niveau.

    Verder is hij ook in het bezit van een leesbaar mail-adres, een hemelbol (kado tip!) en is hij niet vreemd van uitgebreid poseren bij datakabels en schotelantennes voor uitzinnige publiciteits doeleinden.

    Samenvattend: “Kwam, Zag, Vici-beurs”!

    * de code van Dwingeloo (zie site) schrijft een uitgekiende etiquette voor die rigoreus gehandhaafd dient te worden door volgelingen. Zo wordt bijvoorbeeld keihard opgetreden tegen ongelukkig verwoorde ‘Eureka!’ momenten, onbezonnen blogvervuiling en het schelden op conferenties. Bij overtreding wordt men door de bouncers (gastheren) van ASTRON in koele bloede van het terrein verwijderd.

    • Feitelijk een koopje die 1,5 miljoen om het park draaiende te houden, bij CERN gebruiken ze 23 miljoen per jaar alleen al aan elektriciteit 🙂 En de kans van slagen is eigenlijk al geen vraag meer. Vaak heb je bevlogen mensen nodig die het met een team voor elkaar krijgen om nieuwe technologische ontwikkelingen op te zetten en te verkopen, niets mis mee.

      • Ill Matilled zegt

        De beurs is voor een specifiek onderzoek bedoeld niet om de array of het instituut financieël in stand te houden. De commissie schat de mogelijkheid en de kans van slagen door kwailteit en deskundigheid hoog in door het toekennen van de financiële steun aan het project.

        Je klinkt te ondiep, happerig en voorbarig met je aannames en conclusies alhoewel daar iedereen last van heeft op één of andere manier. Meer verdieping en juiste instelling helpt.

        De inherente gave van astronomie is dat je door naar buiten te kijken je feitelijk in jezelf kijkt. Een handvol zand is niet anders dan een (extra) wide-field view van sterrenstelsels zoals die van Hubble maar dan op een andere schaal of hoek van aanblik. Een inverse introspectie die werkt als contemplatieve ‘heling’ door begrip en de herkenning van kennis uit eigen ervaring omdat je motivatie (gelukkig zijn), net als de natuurkrachten, zich perfect uitbalanceren tot de equilibrium van chaos en orde die ‘leven’ tot manifestatie brengt.

        Wat wij betitelen als ‘astronomie’ is een cognitief waarneembare bron van kennis die je eigen kan maken door het simpelweg te beoefenen. Een schitterende foto maken (het hele proces) van M64 is daar een voorbeeld van.

        Samenvattend: van Leeuwen is 2x Olympisch kampioen en roeit met de spanen die hij maar kan bemachtigen om onze kennis van fundamenteel belangrijke dingen te vergroten en daarmee het gewicht van (globale) ignorantie te verkleinen.

Speak Your Mind

*