Eerst zwarte gaten, dan sterrenstelsels

Het is zo’n beetje een klassieke kip-ei vraag: wat was er eerst in het vroege heelal, de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, of die sterrenstelsels zelf? Anders geformuleerd: begon het allemaal met sterrenstelsels in wiens kern later een superzwaar zwart gat evolueerde óf had je eerst van die joekels van zwarte gaten en vormden zich daar later sterrenstelsels omheen? Het antwoord op deze intrigerende vraag werd gisteren gegeven op de 213e bijeenkomst van de AAS in Long Beach: eerst had je superzware zwarte gaten! Aldus onderzoek dat werd gedaan door sterrenkundigen van het National Radio Astronomy Observatory (NRAO). Met behulp van de Very Large Array (VLA) radiotelescopen en de Plateau de Bure Interferometer in Frankrijk keken zij naar een stel vroege sterrenstelsels. In ons eigen deel van het heelal weet men al een poos dat er een constante verhouding is tussen de massa van de centrale zwarte gaten en de omringende kern van sterren, de zogenaamde centrale verdikking (bulge). Die verhouding is ongeveer 1:1.000, d.w.z. dat de centrale verdikking duizend keer zwaarder is dan het centrale zwarte gat. Maar wat blijkt: dat in het vroerge heelal de verhouding hoger ligt, d.w.z. dat de zwarte gaten er relatief zwaarder zijn. Op de een of andere manier zijn de centrale verdikking en het centrale zwarte gat gekoppeld aan elkaar, maar hoe dat precies werkt is nog niet helder. Wel is duidelijk dat de waarnemingen, onder andere aan het sterrenstelsel J1148+5251, welke we zien op het moment dat het heelal slechts 870 miljoen jaar oud is ^[1]Terwijl het heelal nu zo’n 13,7 miljard jaar oud is., erop wijzen dat je eerst superzware zwarte gaten hebt en dat daarna de centrale verdikking eromheen ontstaat. Daarmee is in ieder geval déze kip-ei vraag beantwoord. Nou die andere nog. 🙂 Bron: NRAO.