19 maart 2024

‘Hubble-stemvork’ van sterrenstelsels vervangen door ‘ATLAS-3D kam’

Kaarten van de verdeling van de gemeten snelheden van de 260 sterrenstelsels van de ATLAS3D-survey. Rode resp. blauwe kleuren geven weer of de sterren naar ons toe bewegen of van ons af. Sterrenstelsels die snel roteren, laten een regelmatig patroon zien van de bewegingen. De figuur laat zien dat de meeste onderzochte sterrenstelsels snel roteren en dus als spiraalstelsel geclassificeerd moeten worden. Credit: ASTRON.

Een team van 25 sterrenkundigen uit Europa en Noord-Amerika heeft aangetoond dat veel sterrenstelsels die tot nu toe als elliptische stelsels werden aangeduid volgens het al 70 jaar bestaande Hubble-classificatieschema, in werkelijkheid spiraalstelsels zijn. Het zogenoemde ATLAS3D-team onderzocht 260 sterrenstelsels met de SAURON-spectrograaf op de 4,2-meter William Herschel Telescoop op La Palma (Canarische Eilanden) en bepaalde de bewegingen van de sterren in de nauwkeurig geselecteerde sterrenstelsels. De resultaten zijn belangrijk omdat het sterrenkundigen meer inzicht verschaft in de manier waarop sterrenstelsels zich vormen. Het ATLAS3D-team stelt nu een nieuw systeem voor, waarin deze gas-loze spiraalstelsels als zodanig worden geclassificeerd en een parallelle reeks vormen aan de al bekende gas-rijke spiraalstelsels. De resultaten worden gepresenteerd in drie artikelen van het ATLAS3D-team die deze maand zullen verschijnen in het tijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Sinds Edwin Hubble meer dan 70 jaar geleden zijn beroemde classificatieschema introduceerde, worden spiraalvormige sterrenstelsels en elliptische sterrenstelsels beschouwd als twee geheel verschillende types van sterrenstelsels. Spiraalstelsels worden gekenmerkt door een snel draaiende schijf van sterren en gas, terwijl elliptische stelsels bolvormige systemen zijn waarvoor rotatie niet van belang is. Het bestaan van twee families van sterrenstelsels duidt erop dat er twee verschillende manieren zijn waarop sterrenstelsels kunnen vormen. Het duidelijke onderscheid tussen de twee typen stelsels wordt benadrukt in Hubble’s ‘stemvork’-diagram:

Credit: ASTRON.

Een probleem met de Hubble-classificatie is echter dat in sommige gevallen moeilijk te zien is bij welke categorie een bepaald stelsel hoort. Afhankelijk van de stand aan de hemel van een stelsel kan het voorkomen dat een spiraalstelsel foutief als een (bolvormig) elliptisch stelsel wordt geclassificeerd. De oplossing voor dit probleem is nu gevonden in gedetailleerde waarnemingen van de bewegingen van de sterren in de sterrenstelsels. Zelfs als een stelsel onder een ongunstige hoek gezien wordt, verraadt de waargenomen rotatie, of de afwezigheid daarvan, bij welk type sterrenstelsel het object hoort. De ASTRON-astronomen Tom Oosterloo, Rafaella Morganti en Paolo Serra en Tim de Zeeuw (ESO/Universiteit Leiden) maken deel uit van het ATLAS3D-team. Bron: Nova.

Share

Speak Your Mind

*