Ultraheldere röntgenbron in Andromedastelsel blijkt stellair zwart gat te zijn

De waargenomen ultraheldere röntgenbron ULX in het Andromedastelsel. Credit: XMM-Newton, MPE.

Onderzoek van twee groepen sterrenkundigen aan een zeer heldere röntgenbron in het Andromedasterrenstelsel heeft uitgewezen dat de oorzaak van deze bron een stellair zwart gat is, met een massa van ongeveer 13 zonmassa’s. Het gaat om een zogenaamde Ultraluminous X-ray source (ULX), die oorspronkelijk ontdekt werd met NASA’s Chandra röntgen-ruimtetelescoop. Het verloop in ‘lichtkracht’ in röntgenlicht van de bron bleek nogal te variëren en verschillende modellen werden bedacht om de waargenomen emissie te verklaren, uiteenlopend van een klein zwart gat, een paar zonmassa zwaar, waaromheen invallend materiaal een grote accretieschijf vormt tot een middelzwaar zwart gat (˜1000 zonmassa), met een kleinere accretieschijf. Twee teams sterrenkundigen – de ene van Durham Universiteit en de andere van Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics – heeft nu laten zien dat het gaat om een stellair zwart gat van 13 zonmassa. Men maakte daarbij gebruik van waarneemgegevens van de ULX vergaard met Chandra, de XMM-Newton satelliet, de Swift gammasatelloet en de Hubble ruimtetelescoop. Normaal gesproken zijn ULX lastig om waar te nemen, maar dankzij de nabijheid van het Andromedastelsel – slechts 2,5 miljoen lichtjaar verwijderd van de Melkweg – kon men in detail de eigenschappen van deze ULX meten. De uitbarstingen in de lichtcurve ontstaan als het zwarte gat, dat ontstaan is uit een zeer zware ster, materiaal van gas en stof uit de omgeving opslurpt. Bron: Science Daily én Science Daily.