Credit: David Nidever (University of Michigan / University of Virginia) and the SDSS-III Collaboration. Background image from the Two-Micron All Sky Survey Image Mosaic (Infrared Processing and Analysis Center/Caltech & University of Massachusetts).
Ons eigen Melkwegstelsel is geen spiraalstelsel met een bolvormige kern, zoals veel mensen denken. Nee, het is een variant ervan, een balkspiraalstelsel, met een langgerekte kern en daaruit ontspruitende spiraalarmen, zoals NGC 1300. Sterrenkundigen zijn er onlangs in geslaagd om van sterren in een deel van die centrale balk van onze Melkweg precieze metingen te verrichten aan hun snelheid en richting en daarmee patronen in de bewegingen van die sterren te herkennen. Alle sterren bleken zich van ons af te bewegen. Dat onderzoek gebeurde in het kader van het nieuwe Apache Point Galactic Evolution Experiment (APOGEE), dat deel uitmaakt van het grotere onderzoeksprogramma genaamd de Sloan Digital Sky Survey III (SDSS-III). Op de afbeelding hierboven zie je een zijaanzicht van de Melkweg en allerlei cirkels, groot en klein. De cirkels met een kruis zijn plekken waar men met APOGEE sterren heeft onderzocht, aan de kant van de Melkweg waar de kern van ons afbeweegt. De cirkels met een stip liggen aan de andere kant van de balk – die naar ons toe komt – en die wil men trachten in een volgend project te observeren. Hieronder zie je een bovenaanzicht van de Melkweg, met de doorgetrokken rode pijlen als de richting van de onderzochte sterren. De gestreepte pijlen wil men zoals gezegd in een latere fase van APOGEE onderzoeken. De blauwe stip is de plek van de aarde en de zon.
Credit: Jordan Raddick (Johns Hopkins University) and Gail Zasowski (The Ohio State University / University of Virginia). Milky Way artist’s concept by NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (SSC-Caltech).
Het probleem is dat de sterren in de centrale balk van de Melkweg moeilijk waar te nemen zijn, vanwege het slechte zicht op die balk, vanwege tussenliggende verhullende stofwolken. Maar daar heeft APOGEE geen last van, want dat is feitelijk een infrarood-spectrograaf, verbonden aan de 2,5-meter Sloan Foundation Telescope van de SDSS in New Mexico en daarmee kan men in één keer van 300 sterren hun spectrum meten en daarmee hun snelheid en afstand. Sinds de waarnemingen begonnen in juni 2011 zijn 48.000 sterren gemeten en 5000 daarvan bevonden zich in het centrale gedeelte van de Melkweg. Van 10% daarvan kon men een bewegingspatroon construeren, waarbij de sterren met een snelheid van meer dan 200 km per seconde zich van ons af bewegen. Meer daarover is in dit wetenschappelijke artikel te lezen, onlangs verschenen in het vakblad The Astrophysical Journal. Bron: Phys.Org.
Vooraankondiging: Morgenavond zal ik een blog schrijven over de lezing die Nobelprijswinnaar Brian Schmidt vanavond in Leiden hield over zijn ontdekking van de versnelde uitdijing van het heelal. En ik zeg alvast: die was spectaculair!
Speak Your Mind