Deze week is de Nobelprijs voor de Natuurkunde toegekend aan de natuurkundigen Peter Higgs en François Englert voor hun baanbrekend werk om het Higgs veld en het daarbij behorende Higgs deeltje of boson te voorspellen. Deze zorgen er beiden voor dat deeltjes massaloos blijven en met de lichtsnelheid door het heelal voortjakkeren of dat ze massa krijgen en trager bewegen. Met drie simpele plaatjes wordt dit uitgelegd – simpeler kan ’t volgens mij niet.
Plaatje 1: stel je een zaal voor vol met kletsende natuurkundigen. Plotseling komt er een accountant binnen, die naar de bar aan de andere kant loopt. Je snapt het: alle natuurkundigen – het Higgs veld voorstellend – negeren de accountant, die kan in korte tijd de bar bereiken. Die accountant is het massaloze deeltje, dat met de lichtsnelheid beweegt.
Plaatje 2: dezelfde zaal, maar nu komt Peter Higgs himself binnen. Je snapt het: iedereen wil met hem kletsen, hij doet er heel lang over de bar te bereiken. Hij stelt een deeltje voor dat massa krijgt, hoe trager hij door de menigte beweegt des te meer massa, z’n snelheid vertragend.
Plaatje 3: dit keer start iemand van de natuurkundigen een roddel, waar iedereen over wil meespreken. Die roddel beweegt zich als een excitatie door de zaal heen, het Higgs deeltje of boson voorstellend, voortgebracht door het Higgs veld.
Bron: TedEd.
Het higgsveld, wordt dus door een groot aantal personen -entiteiten- voorgesteld: “higgs veldeenheden”. Nu snap ik het dus niet meer.
Als elektotechnicus/elektronicus ing, heb ik op school geleerd dat ik me een elektrisch of magnetisch veld in een totale leegte kan voorstellen waarbij de onderlinge effecten door bijvoorbeeld veldsterkte inductie of elektrisch statische of dynamische veld(en) wiskundig kunnen worden bepaald. Je hoeft dus geen middenstof of bemiddelende aether aan te nemen. Dat is dus erg praktisch, ik heb zo een transformator berekend. Aantal wikkelingen, dikte van de koperdraad, maten ijzerkern, BH kromme van het materiaal, grootte van de flux en stroomdichtheid, magnetische weerstand, verliezen, temperatuur, zelfinductie, weerstand, complexe impedantie, groote van de stroom en spanning, vermogen enz enz.
Vraag: is het higgsveld anders dan magnetische of elektrische velden? Wat stellen die personen in die zaal dan voor? Toch een aether of misschien een niet-materiële maar toch een andere (nog onbekende) substantiële onderliggende werkelijkheid? Of wordt hier gedacht aan een snaar-theoretische wiskundige abstractie zonder dat er werkelijk “iets” is? Kan dat dan wel? Of zijn die higgsveld eenheden toch te vergelijken met elektrische of magnetische veldeenheden?
Van een andere orde zijn de accountant en mijnheer Higgs: dat zijn “deeltjes”, ik neem aan van een totaal andere orde zijn dan de veldeenheden. Die veldeenheden staan in wisselwerking met higgs(sub)deeltjes. De één met en de ander zonder “Higgs(sub)deeltje”
Maar nu het derde plaatje. Er is een higgsdeeltje, dan niet vergelijkbaar is met de accountant of mijnheer higgs: het is een roddel. Een roddel is nu niet bepaald iets substantieels, dat is dus toch het “kale” higgsdeeltje dat niet verbonden is als subdeeltje met een ander deeltje?
Ik heb onlangs een lezing van een sterrenfysicus (dr) gehoord. Naar aanleiding van de vraag naar de metingen die gedaan worden naar gravitatiegolven met lasers onder 90 graden op grote afstand. “wordt de meetlat niet even sterk beïnvloed als het te meten object?” Was zijn antwoord: “dat geldt niet voor (dat laser) licht”. Dat vind ik vreemd. Ook licht staat onder invloed van gravitatie: optische lenswerking bij zware objecten.
Later zei hij dat een gravitatiegolf hetzelfde is als een lopende vervormende golf in de 4d ruimtetijd. Dus een vervorming van de ruimte zelf met alles wat zich daarin bevindt lijkt me.
Het zou leuk zijn om een voorbeeld te geven in het zaaltje, hoe de meting plaats vindt van een gravitatiegolf. Er zouden dan twee zaaltjes moeten zijn langgerekt en haakt op elkaar. Waar roddels zich in de ene zaal in de lengte en in de andere zaal in de breedte plaats vinden.
Oei, ik wordt opeens wakker, sorry als ik teveel geschreven heb.
Volgens mij stellen de personen in de ruimte virtuele Higgs-bosonen voor, die alleen als ze worden “aangeslagen” (excited) ‘echt’ worden (de roddel). Die virtuele Higgsen maken dan een scalair veld dat interacteert met andere deeltjes.