Het vinden van zware planeten is tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. Toch kunnen soms exemplaren gevonden worden die heel bijzonder zijn. Een goed voorbeeld hiervan is een object dat als 2MASS J1119?1137 door het leven gaat. Voorheen werd het beschouwd als een bruine dwerg (een mislukte ster met onvoldoende massa voor waterstoffusie), maar waarnemingen die verricht zijn met de Keck-II telescoop hebben uitgewezen dat het om twee objecten moet gaan, ieder met een “gewicht” van vier Jupitermassa’s. Dat betekent dat het feitelijk twee zware planeten zijn die rondom elkaar heen draaien, zonder dat een moederster in het spel is.
De twee objecten staan op een onderlinge afstand van 600 miljoen kilometer en op een afstand van 85 lichtjaar vanaf de aarde. Beide gloeien helder in infrarood licht, geproduceerd door de restwarmte van hun ontstaan (circa tien miljoen jaar geleden). Maar hoe zijn ze eigenlijk ontstaan? De meeste planeten die zonder moederster door het heelal bewegen (de zogenaamde zwerfplaneten of weesplaneten) zijn wellicht rondom een ster ontstaan en later weggeslingerd. Die vlieger gaat uiteraard niet op voor het tweetal in kwestie, aangezien het “verbannen” van planeten een nogal chaotisch proces is – té chaotisch om te resulteren in een binaire planeet!
Overigens kun je je afvragen of we daadwerkelijk met planeten van doen hebben. Voorheen werd de grens tussen een planeet en een bruine dwerg gesteld op 14 Jupitermassa’s. Steeds meer sterrenkundigen vinden dit een achterhaald concept. Zij stellen dat niet de massa, maar de wijze van ontstaan bepaalt of een object een planeet dan wel een bruine dwerg is. Een bruine dwerg ontstaat dan vanuit het instorten van een interstellaire wolk, terwijl een planeet ontstaat vanuit de wervelende schijf rondom een pasgeboren ster.
De twee “zwerfplaneten” in kwestie zijn vermoedelijk ontstaan vanuit de fragmentatie van een gaswolk rondom een protoster. In dat geval zijn het dus geen planeten, maar bruine dwergen! Nou ja, eigenlijk “sub-bruine dwergen”, een concept dat als compromis is bedacht voor objecten die ontstaan zijn zoals een ster, maar minder dan 14 Jupitermassa’s wegen.
Bron: New Scientist
Persoonlijk ben ik er niet van gecharmeerd om astronomische objecten te classificeren naar hun vermoedelijke(!) ontstaansgeschiedenis/genesis.
Zo kunnen allerlei manen van Jupiter en Saturnus op die manier eerdaags weer in een andere klasse vallen als blijkt dat het ingevangen kometen uit de Wolk van Oort of Kuipergordel blijken te zijn.
Tot een ander onderzoek wederom een andere genesis weet te verzinnen. 🙁
En moet ook planeet Aarde eerdaags een ander stempel krijgen, in een eigen klasse vallen, omdat we een samensmelting zijn van de impact met Theia(of Orpheus als je dat verkiest) ?
Groet, Paul