16 oktober 2024

Diamant in Soedanese meteoriet afkomstig van protoplaneet

De laatste bevindingen bevestigen dat de Almahata Sitta meteoriet ( afkomstig van de 2008 TC3) de enige bekende restanten zijn   van een  lang verloren protoplaneet. Het materiaal geeft wetenschappers een unieke kijkje in de kosmische omstandigheden die in het verre verleden van ons zonnestelsel heersten.

2008 TC3 en astronoom Peter Jenniskens credits NASA

De Nubische woestijn  is de benaming voor de oostelijkste regio van de Sahara en beslaat  het noorden van Soedan zich uitstrekkend over een gebied van 50.000 vierkante kilometer tussen de Nijl en de Rode Zee. Het diamant dat gevonden is  in een meteoriet (2008 TC3) die boven de Nubische woestijn in Soedan tien jaar geleden explodeerde werd gevormd diep binnenin een ‘verloren gewaande planeet’ die ooit om de zon draaide in het jonge zonnestelsel,’ aldus wetenschappers. Microscoop analyses van het minuscule diamant onthulde dat het uit  mengsels samengesteld is dat  gevormd is onder extreme druk, daarmee de suggestie wekkend dat het diep onder het oppervlakte van de planeet gevormd is.

In dit geval bleek na berekeningen de planeet qua omvang ergens tussen Mercurius en Mars in te liggen. Astronomen hypothetiseren reeds langer over zogenaamde ‘fledgling’ of ‘jeugdige’ protoplaneten, variërend in grootte van de maan tot Mars, gevormd in de eerste 10 miljoen jaar van het zonnestelsel en in stukken gebroken en in gewelddadige botsingen herschikt en opnieuw samengeklonterd totdat hieruit uiteindelijk de aardse planeten gecreëerd werden zoals we die nu kennen.  De laatste bevindingen bevestigen dat de Almahata Sitta meteoriet de enige bekende restanten zijn van een van deze lang verloren planeten. Het materiaal geeft wetenschappers een unieke kijkje in de kosmische omstandigheden die in  het verre verleden van ons zonnestelsel heersten.

Almahta Sitta credits; ebay

‘Simulaties veronderstelden dat het vroege zonnestelsel tientallen van deze embryonale planeten bezat die onderling botsten om zo de aardse planeten te vormen, maar bewijs van het bestaan van een van hen ooit in bezit te krijgen? Dat had ik absoluut niet verwacht,’ zo vertelde Farhang Nabiei, die stukjes van de meteoriet bestudeerde aan het Federaal Technologisch Instituut van Lausanne, Zwitserland. Philippe Gillet, een senior auteur van de studie, vertelt; ‘We bedrijven archeologie, door zover in het verleden terug te blikken, om zo de geschiedenis van ons zonnestelsel te ontcijferen.’

De Almahata Sitta meteoriet ( Almahata Sitta MS-170 ureilite is een stuk breccia afkomstig van de asteroïde 2008 TC3, en bestaat voornamelijk uit olivijn met veel diamant en grafiet korrels tussen het olivijn).  was de eerste die getraceerd werd door telescopen toen het zich richting de aarde bewoog en boven de Nubische woestijn explodeerde in 2008. Een bergingsoperatie door de universiteit van Khartoum werd op touw gezet, die 480 stukjes van de meteoriet verzamelde en zo tot 4 kg aan materiaal kwam. Na onderzoek bleek de meteoriet een ‘ureilite’ te zijn, of  ultramafische  ( stollingsgesteente dat relatief zeer weinig, minder dan 45 massaprocent silica (SiO2)  achondrieten (type steenmeteoriet waarin niet of nauwelijks chondrulen voorkomen. Onderscheidt zich van ijzermeteorieten en steen-ijzermeteorieten door een zeer nikkel- en ijzerarme opbouw) die koolstof bevatten als grafiet of diamant,  een ongebruikelijk composiet dat niet voorkomt in brokstukken van Mars of Maan stenen afkomstig. Deze bevindingen leidden ertoe dat wetenschappers over een meer exotische afkomst gingen speculeren.

Het vermoeden rees toen onderzoekers de kleine diamant kristallen in het materiaal ontdekten. Terwijl andere meteorieten ook diamant kristallen bevatten zijn deze gewoonlijk veel kleiner. Ze meten een miljoenste millimeter in  doorsnee en worden gevormd tijdens botsingen met ruimtestenen die korte maar intense schokgolven   door de koolstof-rijke asteroïden jagen. In 2015 voegden Japanse wetenschappers zich bij het Zwitserse team en zij stelden dat de 100 micrometer lange diamant kristallen van de Almahata Sitta meteoriet veel te groot waren om bij botsingen te kunnen worden gevormd. Zij speculeerden toentertijd dat de meteoriet afkomstig zou kunnen zijn van een verloren planeet, maar zochten direct naar meer bewijs om hun theorie te kunnen onderbouwen.

In het tijdschrift Nature Communications, beschrijft het Zwitsers team nieuw nieuwe analyses die tonen dat de diamanten in de meteoriet vlekjes van een ijzer-zwavel verbinding bevatten die slechts gevormd kunnen worden bij druk groter dan 20 gigapascal. Hieruit concluderen ze dat de gevormde diamanten met deze vlekjes binnenin gevormd zijn diep onder het oppervlak van een onbekende wereld. ‘We kijken waarschijnlijk naar een object dat een van de eerste planeten was die rond de zon draaide voordat de onderlinge botsingen plaatsvonden die de huidige planeten vormden,’ stelt Gillet. James Wittke, die het meteoriet laboratorium van de Northern Arizona Universiteit leidt, stelde dat dit een heel aannemelijke conclusie is. ‘Wij denken dat er waarschijnlijk vele grotere protoplaneten in het zonnestelsel waren, die verwoest zijn, dus een toenmalig verwoeste planeet met qua omvang de grootte van Mercurius is aannemelijk.’ ‘Een zo groot als Mars zou verrassender zijn, maar dit artikel presenteert het beste wat we hebben, en misschien ook wel enige type bewijs voor het bepalen van de grootte van deze protoplaneten.’ aldus Wittke. Bron; the Guardian

Share

Speak Your Mind

*