19 maart 2024

Rotatiesnelheid gemeten van twee Super-Jupiters bij HR 8799

Attistieke impressie van de vier planeten van het HR 8799 systeem. Credit: W. M. Keck Observatory/Adam Makarenko

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om bij twee van de vier exoplaneten die draaien om de ster HR 8799 de rotatiesnelheid te meten. Het HR 8799 systeem (ontdekt in 2008) ligt 129 lichtjaar van ons vandaan en het bevat vier planeten die groter zijn dan Jupiter, een kwartet aan Super-Jupiters, HR 8799 b, c, d en e. HR 8799 heeft eerder al geschiedenis geschreven, want het was het eerste systeem waarvan de planeten direct zijn gefotografeerd. En nu is daar opnieuw een geweldige prestatie: met behulp van de zogeheten Keck Planet Imager and Characterizer (KPIC) verbonden aan de Keck II telescoop op de top van de berg Maunakea op Hawaï is men in staat geweest om van HR 8799 d en e de rotatiesnelheid te meten. Die blijkt 10,1 km/s respectievelijk 15 km/s te zijn. Dat vertaalt zich in een daglengte die tussen de drie en 24 uur kan duren, afhankelijk van de hoek van de rotatieas, die niet bekend is. Ter vergelijking: de rotatiesnelheid van Jupiter is 12,7 km/s en hij draait in bijna tien uur om z’n as. Van HR 8799 c kon men bepalen dat de rotatiesnelheid hooguit 14 km/s bedraagt. Van HR 8799 d was men niet in staat om de rotatiesnelheid te bepalen. Het team dat al deze metingen deed stond onder leiding van Jason Wang (Caltech).

HR 8799 Planet Spins from Keck Observatory on Vimeo. Credit: W. M. Keck Observatory/Adam Makarenko

Onderzoek aan de rotatiesnelheid van planeten leert de sterrenkundigen meer over hun ontstaansgeschiedenis. Als planeten ontstaan uit wolken gas en stof door ‘core accretion’ gaan ze sneller roteren, maar magnetische velden lijken die rotatie weer af te kunnen remmen. Die rem lijkt inderdaad waargenomen te zijn bij HR 8799 d en e. Ook lijken planeten met lagere massa sneller te roteren, omdat de magnetische rem bij hen minder sterk is dan bij zwaardere planeten. Het is overigens niet voor het eerst dat van een exoplaneet de rotatiesnelheid is gemeten. In 2014 kon men al van Beta Pictoris b bepalen dat die eens per acht uur om z’n as draait met een snelheid van 100.000 km/u, zo’n 28 km/s aan de evenaar. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de exoplaneten bij HR 8799. Bron: Keck Observatorium.

Share

Comments

  1. Emanuel de Witt zegt

    Is, ter vergelijking, de rotatiesnelheid van de aarde circa 0.46 km/s (40.000 : (24×3600))?

  2. 11172329 zegt

    Dat is op de evenaar. In NL is het zowat de helft daarvan.

Speak Your Mind

*