Voor de tweede keer is een ‘witte dwerg pulsar’ ontdekt

Credit: M. Garlick/University of Warwick/ESO

We kennen witte dwergen, compacte sterren van pakweg een zonsmassa gepropt in een bol ter grootte van de aarde, die het overblijfsel zijn van sterren zoals de zon, en we kennen pulsars, zeer compacte en snel ronddraaiende neutronensteren van pakweg een zonsmassa gepropt in een bolletje ter grootte van Amsterdam, die bundels met straling uitzenden. Maar witte dwergpulsars kennen we niet, nou ja beter gezegd die kenden we niet. Tot 2016 toen men de witte dwerg AR Scorpii onderzocht en deze zich bleek te gedragen als een pulsar – leze dit verhaal erover. En nu is daar een tweede exemplaar gevonden, weer zo’n stellair fossiel die zich als pulsar gedraagt. Het gaat om J191213.72-441045.1 (J1912-4410 in het kort), een witte dwerg die zich 773 lichtjaar van ons vandaag bevindt en die zo’n 300 keer sneller om z’n as draait dan de aarde doet. Zoals gezegd is het een zonsmassa gepropt in een bol ter grootte van de aarde, dus z’n gemiddelde dichtheid  is zo groot dat een theelepel van J1912-4410 15 ton zou wegen. Normaal beginnen witte dwerg heel heet aan hun leven en koelen ze daarna gedurende miuljarden jaren geleidelijk af. J1912-4410 is niet heel heet, dus hij moet al ver gevorderd in leeftijd zijn. Wat AR Scorpii en J1912-4410 gemeen hebben is dat ze beiden een rode dwergster in hun buurt hebben en dat ze naar die rode dwerg toe krachtige bundels van elektrisch geladen deeltjes en straling zenden, bundels die een sterk magnetisch veld hebben.

Radiostraling afkomstig van de witte dwergpulsar. Credit: Dr Ian Heywood

Sterrenkundigen hebben een soort van dynamomodel opgesteld die het gedrag van witte dwergen zoals AR Scorpii en J1912-4410 moet verklaren. Hun gedrag komt overeen met wat dat model voorspelt: dat ze koeler dan 13.000 K zijn, ongeveer eens per vijf minuten om hun as draaien en een compagnon hebben die zo dichtbij staat dat er gravitationele interactie is. J1912-4410 blijkt ook elke vijf minuten zo’n puls uit te zenden, een bundel van radio- en röntgenlicht – dat laatste is bevestigd met de SRG/eROSITA en XMM-Newton röntgensatellieten, de radiostraling met MeerKAT in Zuid-Afrika. De witte en rode dwerg van J1912-4410 draaien in vier uur om elkaars gemeenschappelijke zwaartepunt.

Meer informatie kan je lezen in het vakartikel van Pelisoli, I. et al, A 5.3-min-period pulsing white dwarf in a binary detected from radio to X-rays, Nature Astronomy (2023).

Bron: Phys.org.

Gerelateerde Astroblogs:

Voor het eerst radiostraling waargenomen van een type Ia supernova, een geëxplodeerde witte dwerg Bruine dwerg ontdekt die heter is dan de zon Extreem zware witte dwerg ontdekt die ontsnapt is uit de Hyaden stercluster