Het Circinus stelsel door ALMA waargenomen. De grootte van de centrale gasschijf (groen) is zo’n 6 lichtjaar. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), T. Izumi et al.
Recente waarnemingen aan een relatief nabij sterrenstelsel hebben laten zien dat superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels gulzige eters zijn: van al het gas dat door de zwaartekracht naar het zwarte gat toe stroomt valt maar 3% in het zwarte gat en de rest wordt weer uitgespuwd en terug in het omringende sterrenstelsel gebracht (we zagen er in 2015 al een mooi voorbeeld van). Takuma Izumi (National Astronomical Observatory of Japan) en zijn team keken met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili naar het Circinus stelsel, een groot Seyfert-sterrenstelsel op ‘slechts’ 14 miljoen lichtjaar afstand in het zuidelijke sterrenbeeld Passer (Latijn: Circinus). Met de hoge resolutie van ALMA was men in staat om de beweging van gassen vlakbij het zwarte gat te meten en wel tot een ‘sub-parsec schaal’, da’s tot pakweg een lichtjaar grootte. Op de foto (hierboven te zien) zie je in rood koolmonoxide (CO), atomair koolstof (C) in blauw, waterstof cyanide (HCN) in groen en de waterstof recombinatie lijn (H36α) in paars. Uitkomst van alle waarnemingen is dat er door gravitationele instabiliteit een toevoer van materie blijkt plaats te vinden en dat van die materie slechts 3% daadwerkelijk in het zwarte gat belandt, materie die we nooit meer terugzien. De rest wordt weer de ruimte ingespuwd, in het omringende sterrenstelsel. Daar heeft die materie echter niet genoeg snelheid om echt te ontsnappen, dus op een gegeven moment valt het weer terug richting zwart gat en begint de loterij opnieuw.
Impressie van materie dat naar een zwart gat toevalt. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), T. Izumi et al.
Meer informatie vind je in het vakartikel van Takuma Izumi et al, Supermassive black hole feeding and feedback observed on sub-parsec scales, Science (2023).
Bron: NAOJ.
Speak Your Mind