Credit: J.L. Ortiz et al.
Op dinsdag 12 december gaat er iets bijzonders gebeuren. Zo rond 2.15 uur ’s nachts zal de bekende ster Betelgeuze (α Orionis) gedurende enkele seconden verdwijnen aan de hemel, omdat de planetoïde 319 Leona precies voor de ster langs zal schuiven. Die occulatie, zoals zoiets wordt genoemd, is alleen te zien in een smalle, maar lange strook in Zuid-Europa. Leona is een grote planetoïde (55 x 80 km), die zich in het zonnestelsel bevindt, op een afstand van de zon tussen 2,7 en 4,1 AE, terwijl Betelgeuze véél verder weg staat, 548 lichtjaar om precies te zijn. Het pad van de verduistering begint in Tadikistan in Azië en loopt door tot Florida en Mexico in het westen. De rode superreus Betelgeuze is van helderheid +0,4 tot +1,4 (hij is veranderlijk), maar 12 december zal hij maximaal 11 seconden verduisterd worden, nou ja áls hij hemelaal verduisterd worden, want de kans bestaat dat Leona net te klein is om Betelgeuze helemaal te bedekken. Als dat laatste het geval is zal Betelgeuze lichtzwakker worden met bijna drie magnituden. Ook dat zal dan duidelijk zichtbaar zijn, de linkerschouder van Orion zal dan even verdwijnen of zwakker worden.
Het volledige pad van de occulatie. Credit: Renorpha.
Om 02.11 uur zal de occulatie in Turkije zichtbaar zijn, om 02.12 uur in Griekenland en Italië, om 02.15 uur in Spanje. Er zijn veel professionele sterrenkundigen die de occulatie willen gaan waarnemen, omdat daarmee zowel de vorm als grootte van de planetoïde en ster te meten zijn. Dat doen ze met behulp van zeer nauwkeurige fotometrie, waarmee de ‘intrede’ en de ‘uittrede’ exact bepaald gaan worden. Betelgeuze staat rond dat tijdstip hoog aan de hemel, er is geen storend maanlicht, dus als het weer ook meezit zijn de omstandigheden ideaal. Leona heeft een schijnbare diameter van 41 x 45 milliboogseconden (hier wat modellen van z’n vorm), terwijl Betelgeuze ongeveer 40 milliboogseconde groot is. Z’n diffuse atmosfeer is echter zo’n 50 milliboogseconde groot, dus dat maakt dat ‘ie mogelijk niet helemaal verdwijnt, maar dat een ‘ring of fire’ zichtbaar zal zijn, net zoals bij een ringvormige zonsverduistering als de schijnbare maandiameter iets kleiner is dan de diameter van de zonneschijf. Het kan zijn dat op de centrale lijn een totale verduistering plaatsvindt en dat daar net buiten zo’n ring te zien is met een lichtverzwakking.
Het oppervlak van Betelgeuze. Credit: Xavier Haubois (Observatoire de Paris) et al.
Betelgeuze is pakweg 700 keer groter dan de zon en met een leeftijd van zo’n tien miljoen jaar is het een piepkuiken – de zon is 4,5 miljard jaar oud. In 2019 werd Betelgeuze in korte tijd een stuk lichtzwakker, wat veroorzaakt werd door een grote hoeveelheid stof die hij uitblies en die ons zicht op de ster deed verminderen – hij deed toen zelf al een soort van occulatie. Er zijn op Betelgeuze’s oppervlak vermoedelijk grote convectiecellen, die lichtsterker zijn dan de rest van het oppervlak. Als Leona daar voorlangs schuift moet dat ook meetbaar zijn en zo krijgt men ook een idee van hoe het oppervlak van Betelgeuze er uit ziet.
Betelgeuze (α Ori) in het sterrenbeeld Orion. Credit: Markus Mugrauer
Meer informatie over deze bijzondere occulatie is te vinden op Occultwatcher. Bron: Phys.org.
Speak Your Mind