Met de feestdagen voor de deur trakteert de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) je alvast op een ‘kerstkip’. De vandaag gepresenteerde foto toont een gasnevel die bekendstaat als de Rennende Kip-nevel. De 1,5 miljoen pixels tellende opname is gemaakt met de VLT Survey Telescope (VST), die is gehuisvest op de ESO-locatie op Paranal, in het noorden van Chili.
De Rennende Kip-nevel. Credit: ESO/VPHAS+ team.
Deze enorme kraamkamer van sterren bevindt zich in het sterrenbeeld Centaurus (de Centaur), op ongeveer 6500 lichtjaar van de aarde. De jonge sterren in deze gasnevel zenden intense straling uit die het omringende waterstofgas aan het gloeien brengt in karakteristieke roze tinten.
De Rennende Kip-nevel bestaat in feite uit verschillende delen die op deze enorme afbeelding, die een hemelgebied van ongeveer 25 vollemanen beslaat, allemaal te zien zijn [1]. Het helderste deel van de nevel, waar sommigen de kop van de kip in zien en anderen juist het achterste, staat te boek als IC 2948. De sliertige pastelkleurige contouren zijn ijle pluimen van gas en stof. Meer in het midden van de foto, gemarkeerd door de heldere, verticale, bijna zuilvormige structuur, bevindt zich IC 2944. Het helderste baken in dit specifieke gebied is Lambda Centauri, een ster die met het blote oog waarneembaar is en veel dichter bij ons staat dan de eigenlijke nevel.
De Rennende Kip-nevel bestaat uit verschillende gaswolken, waarvan de meest opvallende op deze enorme foto van de VLT Survey Telescope (VST) zijn aangegeven. De heldere ster met het label Lambda Centauri staat eigenlijk veel dichter bij ons dan de nevel zelf, en is zichtbaar met het blote oog. De jonge sterren in deze gasnevel zenden intense straling uit die het omringende gas en stof aan het gloeien brengt in karakteristieke roze tinten. In totaal beslaat deze afbeelding een hemelgebied dat ongeveer 25 keer zo groot is als de maan (hier op juiste schaal afgebeeld). Credit: ESO/VPHAS+ team. Acknowledgement: CASU.
Maar ook in IC 2948 en IC 2944 zelf bevinden zich talrijke jonge sterren sterren. Met de enorme hoeveelheden straling die zij uitzenden, eroderen zij hun omgeving tot iets wat met een beetje fantasie de vorm van een kip heeft. Sommige delen van de nevel, die Bok-globules worden genoemd (niet naar het dier, maar naar de Nederlandse astronoom Bart Jan Bok) zijn bestand tegen dit hevige bombardement van ultraviolette straling. Als je op de foto inzoomt, kun je ze her en der zien: kleine, concentraties van stof en gas die donker afsteken tegen de heldere gasnevel.
Rechtsboven zijn nog twee andere delen van de Rennende Kip-nevel te zien: Gum 39 en 40. Rechtsonder bevindt zich Gum 41. Behalve nevels zijn op de foto ook ontelbare oranje, witte en blauwe sterren herkenbaar die tezamen een hemels vuurwerk vormen. En er zijn op de foto nog veel meer wonderlijke details vastgelegd: zoom er maar eens op in en geef je ogen de kost!
De Rennende Kip-nevel in het sterrenbeeld Centaur. Credit: ESO, IAU and Sky & Telescope
De foto is samengesteld uit honderden afzonderlijke opnamen, die zorgvuldig aan elkaar zijn geplakt. De vele opnamen zijn gemaakt met filters die licht van verschillende kleuren doorlieten, en vervolgens met elkaar zijn gecombineerd. De beelden zijn vastgelegd met OmegaCAM, de groothoekcamera van de VST, een telescoop van het Nationaal Instituut voor Astrofysica in Italië (INAF) die is ondergebracht op de ESO-sterrenwacht op Paranal in de Atacama-woestijn in Chili. Deze camera is bij uitstek geschikt voor het in kaart brengen van de zuidelijke hemel. De gegevens die zijn gebruikt om dit mozaïek te maken, zijn verzameld in het kader van de VST Photometric Hα Survey of the Southern Galactic Plane and Bulge (VPHAS+), een project om de levenscyclus van sterren beter te leren begrijpen.
Bron: ESO.
Dus… waar is die rennende kip dan?