Art. impressie flyby BepiColombo Venus, 2021. Credits; ESA.ATG medialab
Het is aan ESA’s ruimtesonde BepiColombo te danken dat recent aan het licht kwam dat er een overvloed aan gassen, waaronder koolstof en zuurstof, uit de atmosfeer van Venus worden verwijderd. De gassen zijn afkomstig uit een onontgonnen gebied van de Venusiaanse magnetosfeer. De gegevens werden verkregen toen het ruimtevaartuig BepiColombo, dat op weg is naar Mercurius, langs Venus vloog, en de gegevens zouden nieuw licht kunnen werpen op de atmosfeer van onze planetaire ‘buurman’. Het onderzoeksteam dat de data analyseerde is verbonden aan het Franse Laboratoire de Physique des Plasmas (LPP), te Parijs. De nieuwe bevindingen kunnen helpen de samenstelling van de magnetische omgeving van Venus te catalogiseren.
In tegenstelling tot de aarde, een planeet met een intrinsiek magnetisch veld dat zijn atmosfeer beschermt tegen ontsnapping naar de ruimte, beschikt Venus niet over een eigen, stabiel magnetisch veld. Dat komt omdat het koelere binnenste niet rond gesmolten materiaal kan klotsen, een werveling die nodig is om een magnetisch veld te creëren en in stand te houden. Integendeel, zonlicht dat op de amberkleurige bol valt, laadt de atmosferische atomen op, die vervolgens elektrische stromen creëren die een onstabiele, van zonlicht afhankelijke magnetosfeer produceren.
Schematische weergave van planetair materiaal dat door de flank van de Venus-magnetoshell ontsnapt. De rode lijn en pijl tonen het gebied en de richting van waarnemingen door BepiColombo toen de ontsnappende ionen (C+, O+, H+) werden waargenomen. Credits: Thibaut Roger/Europlanet 2024 RI/Hadid e.a.
In augustus 2021 vloog BepiColombo gedurende 90 minuten door deze zwakke, komeetvormige magnetosfeer om te vertragen, en zijn koers aan te passen terwijl de sonde op weg was naar zijn uiteindelijk doel, Mercurius. Uit analyse van deze data bleken geladen deeltjes, of ionen, de planeet te ontvluchten doordat zonlicht de moleculen in de atmosfeer tot extreem hoge snelheden versnelde. Die snelheden waren zo hoog dat de ionen zelfs aan de zwaartekracht van de planeet ontsnapten en de ruimte in stroomden. Linda Hadid, hoofdonderzoeker, stelt “Dit zijn zware ionen die meestal langzaam bewegen, dus men probeert nog steeds de mechanismen te begrijpen die een rol spelen.” De dikke, helse atmosfeer van Venus wordt gedomineerd door koolstofdioxide, maar bevat ook, in mindere mate, stikstof en andere sporengassen. Wetenschappers wisten al eerder dat er kleine hoeveelheden zuurstof aanwezig waren aan de nachtzijde van Venus, en afgelopen november ontdekte een ander team van onderzoekers het molecuul ook aan de dagzijde van de planeet.
Dit laatstgenoemde team concludeerde verder dat de zuurstofconcentratie op Venus samen, in tandem, met de afnemende zonnestraling, daalt. Onderzoek naar het verlies van deze moleculen en hun ontsnappingsmechanismen ‘is cruciaal om te begrijpen hoe de atmosfeer van de planeet is geëvolueerd en hoe deze al zijn water heeft verloren’, aldus co-auteur Dominique Delcourt, in dezelfde verklaring. BepiColombo nadert het einde van zijn zevenjarige reis en zal naar verwachting eind 2025 Mercurius bereiken. Nieuwe missies naar Venus zijn het Europese Envision-ruimtevaartuig dat mogelijk in 2031 gelanceerd gaat worden. NASA’s DAVINCI, net als VERITAS staan ook gepland voor lancering in 2031. Het onderzoek van Hadid e.a. is recent gepubliceerd in Nature Astronomy. In dit artikel van Space.com staat meer over zuurstoflagen in de Venusiaanse atmosfeer. Bronnen; Space.com, EuroPlanetSociety, PPL, ESA, NASA
Speak Your Mind