Illustratie van hoe een mislukte supernova een zwart gat kan opleveren. Credit: NASA/ESA/P. Jeffries (STScI)
Zware sterren die minstens acht keer zo zwaar als de zon zijn sterven als supernova, waarbij ze hun buitenlagen wegblazen en hun kern implodeert tot neutronenster of zwart gat. Tenminste, da’s het geval bij het overgrote deel van de zware sterren. Maar nu is er voor de tweede keer een gebeurtenis waargenomen, waarbij er wel sprake was van de vorming van een zwart gat, zónder dat er een explosie aan te pas kwam. Sterrenkundigen spreken dan ook van een mislukte supernova. De ster in kwestie heet M31-2014-DS1 en zoals je uit deze naam af kunt leiden staat (of stond) hij in M31, het bekende Andromedastelsel. In 2014 zag men in het midden-infrarood dat de ster helderder werd en dat bleef hij wel duizend dagen lang. Bij de volgende duizend dagen (van 2016 tot 2019) nam hij sterk in helderheid af. In 2023 was helemaal niets meer te zien van M31-2014-DS1. Je zou het een veranderlijke ster kunnen noemen, maar deze variatie in de lichtcurve is niet bekend. Men denkt daarom dat M31-2014-DS1 een mislukte supernova was, eentje waarbij een zwart gat werd gevormd. Oorspronkelijk was de ster wel twintig keer zo zwaar als de zon, maar door een geleidelijke uitstoot van zijn buitenlagen nam zijn massa af tot 6,7 keer die van de zon.
Het Andromedastelsel. Credit: Adam Evans/Wikipedia.
M31-2014-DS1 werd dan ook omgeven door een wolk van uitgestoten gas. Toen de ster zijn laatste kernverbranding meemaakte (waarbij ijzer in de kern wordt gevormd) volgde geen explosie, maar alleen een implosie van de kern. Normaal gesproken worden daarbij door de botsing van elektronen en protonen neutronen en neutrino’s gevormd en het zijn vervolgens de neutrino’s die in één keer 10% van de restenergie van de ster naar buiten brengen en als een neutrinoschokgolf optreden. Maar bij M31-2014-DS1 is die schokgolf van neutrino’s uitgebleven en daardoor werden de resterende buitenlagen niet meer weggeblazen. Waarom dat niet gebeurde is nog niet duidelijk. Het is nu voor de tweede keer dat zo’n mislukte supernova is waargenomen. Eerder gebeurde dat in 2009 met een ster in het Vuurwerksterrenstelsel, N6946-BH1.
#arXiv The disappearance of a massive star marking the birth of a black hole in M31 https://t.co/VyQuZyVzEJ https://t.co/S6PUGuHpbH pic.twitter.com/l82mTcNpLg
— Francis Villatoro (@emulenews) November 12, 2024
Meer over de mislukte supernova in M31 is te lezen in het vakartikel “The disappearance of a massive star marking the birth of a black hole in M31.” van Kishalay De (Kavli Institute for Astrophysics and Space Research at MIT) et al.
Bron: Universe Today.
Speak Your Mind