14 december 2024

De Arecibo-boodschap bestaat 50 jaar!

De Arecibo radiotelescoop in betere tijden. Credit: UCF.

De Arecibo-boodschap, de eerste interstellaire transmissie vanaf de aarde, bestaat 50 jaar. Het was op 16 november 1974, dat de transmissie, bedacht door de natuurkundige Frank Drake (1930-2022), met behulp van de Arecibo-radiotelescoop in Puerto Rico verzonden werd. Het is de tot nu toe krachtigste interstellaire radioboodschap ooit verzonden door de mens. Het was in de tijd rond 1974, een turbulente tijd op planeet Aarde. De Koude Oorlog bereikte zijn hoogtepunt en de wereldeconomie sputterde nog steeds van een olie-embargo in het Midden-Oosten dat het jaar ervoor was opgelegd. De VS had zich teruggetrokken van zijn bemande reizen naar de maan, maar vocht nog steeds in Vietnam, en het ontslag van de door schandalen geplaagde president Richard Nixon galmde nog na. Tegen die donkere achtergrond was deze allereerste interstellaire transmissie zowel een letterlijke als figuurlijke lichtstraal.

 

Arecibo radioboodschap credits; Arne Nordmann/wikimedia commons

De Arecibo-boodschap zoals die eruitziet wanneer de 1.679 bits correct op een raster zijn uitgelijnd. De Arecibo-telescoop werd gebouwd in de periode 1960-1963. In 2020 stortte de 305 m schotel in. Ozma was het eerste SETI ‘afluister van de hemel’ project op signalen van ETI.

Astronomen waren reeds begonnen met het afluisteren van de hemel, zie o.a. project Ozma van Frank Drake maar dit was iets anders, de Arecibo-boodschap was een ‘oproep aan ETI’ (Extraterrestrial Intelligence) zich bekend te maken en tevens om ‘ons de mensheid’ bekend te maken aan een vermeende ETI. De interstellaire radioboodschap was gecomponeerd in binaire code, een reeks van enen en nullen. Rangschik de cijfers in een raster met de juiste afmetingen en de transmissie levert een tweedimensionaal beeld op dat vertelt over ons mensen, de aarde en het instrument zelf dat de boodschap verzond. Zo een boodschap wordt ook wel METI, Messagging Extraterrestrial Intelligence’ genoemd. De ‘Arecibo-boodschap’ werd in de richting van Messier-13 gestuurd. Over 25.000 jaar zal de transmissie het stelsel bereiken.
 
Nadia Drake, dochter van Frank Drake, Morse-bericht uit de USSR had de primeur
Nadia, de dochter van Frank Drake, de ontwerper van de Arecibo-boodschap, vertelde aan de site Scientific American, het verhaal over de METI van haar vader. In het kort komt het erop neer dat ze pas jaren later zag hoeveel werk hij erin gestoken had en zich realiseerde, met name na de enorme respons toen ze zijn documenten over de boodschap gedeeld had op sociale media “Dat hoort in een museum!”. (Op de SA staat verwezen naar de Arecibo-boodschap zoals die eruitziet wanneer de 1.679 bits correct op een raster zijn uitgelijnd (links), een geannoteerde illustratie die de componenten uitlegt (midden), en rechts de met de hand getekende eerste versie van het bericht).
De Arecibo-boodschap was niet de eerste opzettelijke, ontworpen transmissie vanaf de aarde. Het Morse-bericht, dat in 1962 Morse-code gebruikte om drie woorden in het Russisch te verzenden, ontworpen door Sovjetwetenschappers en verzonden m.b.v. een planetair radarcomplex in Yevpatoria op de Krim had de primeur. Het was niet bedoeld voor buiten ons zonnestelsel, maar een vermeende ‘alien op Venus’ zou de boodschap hebben kunnen ontvangen, daar de transmissie terugkaatste van Venus naar de Aarde, waar de woorden ‘mir'(vrede), ‘Lenin’ en ‘USSR’ – werden ontvangen door het beoogde publiek, zie SA voor het Morse-bericht.

Frank Drake. Credit: SETI Institute.

Maar, net zoals met de Arecibo-boodschap werd ook de Morse-boodschap uit Yevpatoria, met name gebruikt om apparatuur te testen. De upgrade aan het Arecibo-observatorium werden met de radioboodschap gevierd, zeg maar. De upgrades, die in 1974 werden voltooid, transformeerden het Arecibo-observatorium in een faciliteit van wereldklasse voor radioastronomie. Ze omvatten een krachtige radiozender en een glanzend aluminium oppervlak voor de 305 m brede reflectorschotel van de telescoop. En om dit te vieren, zo vertelt zijn dochter, nodigde haar vader, die destijds directeur was van het National Astronomy and Ionosphere Center, dat Arecibo beheerde, meer dan 200 mensen uit voor een ceremonie in het observatorium, gepland voor 16 november van dat jaar. Een paar maanden voor de ceremonie was Frank Drake begonnen met het ontwerpen van het bericht.

Drake had er al eerder een gemaakt; hij had in 1961 een 551-bits binair bericht opgesteld, gewoon voor de lol, en het naar het handjevol mensen gestuurd dat een historische bijeenkomst in dat jaar bijwoonde, over de zoektocht buitenaardse intelligentie. De boodschap bevatte, na rangschikking, een afbeelding met een mens, ons zonnestelsel en zuurstof- en koolstofatomen. Maar slechts één van de ontvangers, ingenieur en technologiemagnaat Bernard Oliver, wist hoe hij het moest decoderen. (Oliver informeerde Drake met een eigen binair antwoord: een gecodeerde afbeelding van een martiniglas, compleet met een olijf.) Voor het Arecibo-bericht construeerde Drake zijn raster als het product van twee priemgetallen, een rechthoek van 23 bij 73, voor een totaal van 1.679 bits. Het was lastig, vertelt Drake’s dochter, om iemand te zoeken die mee wilde werken, maar die vond Drake uiteindelijk in de persoon van Richard Isaacman, een gepensioneerd NASA–ngenieur, en afgesturdeerd aan Cornell, net als Drake zelf.

Messier 13, in Hercules, vanaf Mount Lemmon SkyCenter, 2008 Credits; wikimedia commons

De boodschap richtte zich op een bolvormige sterrenhoop genaamd Messier 13 (M13), of de Grote Cluster in het sterrenbeeld Hercules, daar Arecibo zich hier goed op kon richten (Arecibo, de schote lag in een soort sinkhole). En over zo’n 25.000 jaar zal Drake’s METI M13 bereiken, of deels, daar de meerderheid van de duizenden sterren van de cluster tegen die tijd uit de bundel van de telescoop zijn verdwenen.

Het was afgevaardigde John Davis die destijds het startsein aan het personeel in de controlekamer van Arecibo gaf, door een citaat van Daniel Webster te parafraseren dat in het Huis van Afgevaardigden hangt. “Laten we de hulpbronnen van ons land ontwikkelen en kijken of we in onze tijd niet iets kunnen doen dat het waard is om te worden herinnerd”, zei David. “Ik denk dat we dat vandaag hebben gedaan.” Het was Bernie Jackson, een heliofysicus van de Universiteit van Californië, die het bericht in de computer had geprogrammeerd, en op de knop heeft gedrukt, waarmee de transmissie begon. Buiten schalden luidsprekers audio toen het bericht de aarde verliet – een simpele vertaling van die nullen en enen in twee hoorbare tonen. De luidsprekers warbelden bijna drie minuten lang en tegen de tijd dat de transmissie stopte, waren de eerste bits bijna in de baan van Mars. Nadia Drake stelt dat haar vader haar zei op zijn 40ste verjaardag “Wat zij hoorden, was wat wij van een andere wereld zouden kunnen horen,”

Sinds de Arecibo-transmissie zijn er minstens twee dozijn radiobooschappen of METI’s de ruimte in gestuurd. Deze werden o.a. verstuurd vanaf het Yevpatoria observatorium in Oekraine, en bevatten o.a. signalen richting het TRAPPIST-1-systeem. Zie hier de Astroblogs over METI, getiteld Interstellaire berichten en de erfenis van Hans Freudenthal en Alexander Ollongren’ waarin o.a. het ‘Moratorium on Interstellar Broadcasting’ wordt besproken dat getekend is, in 2015, door tientallen wetenschappers waaronder Stephen Hawking, om dit niet meer te doen, mogelijk roepen we dan vernietiging over de aarde af.* Bronnen; Scientific American, SETI, NASA
 
*Ter info; het is de ‘Dark Forest’ theorie van Cixin Liu, verwerkt in boekvorm, die veronderstelt dat elke ruimtevarende beschaving elk ander intelligent leven als een onvermijdelijke bedreiging zou zien en dus elk opkomend leven dat zichzelf kenbaar maakt, zou vernietigen. Als gevolg hiervan zou het elektromagnetische spectrum relatief stil zijn, zonder bewijs van enig intelligent buitenaards leven. Het is daarom beter alle vermeende buitenaards leven op voorhand te vernietigen. 
Share

Speak Your Mind

*