19 maart 2024

Messier 61, een mooie Lente balkspiraal

Messier 61 in het sterrenbeeld Virgo

Het moge de lezer gevoegelijk bekend zijn dat de schrijver dezes, uw eigenste Astroblogs-hofastronoom, als het gaat om de praktische kant dezer wetenschap nog wel eens “kritisch uit de hoek kan komen”, als in wat een ongelofelijk wrede bezigheid “dat gedoe aldaar in het vrije veld onder de sterren” kan wezen. Neem nu eens zoiets  als de cyclus der waarneemseizoenen.

De winter met eigenlijk toch wel de mooiste en rijkst “gesorteerde sterrenbeelden…….maar ja…dat hopeloze geknok tegen die ranzige vrieskou is dan best wel weer een behoorlijke spelbederver. De zomer??…..heerlijk in je korte broek met je teletoeter langs de, toegegeven ook bepaaldelijk niet onsmakelijke, zomer-sterrenbeelden dansen….maar ja….dat benne dan altijd weer veels te korte “dance-parties” vanwege de effectieve korte duur der te benutten zomernachten. De herfst dan?? Hmmmm, de nachten worden al weer langer en astronomisch donker….nog het laatste restje zomersterrenbeelden-pret meepikken en als je het wat later dan normaal maakt, weer opnieuw kennismaken met “wintervriendje Orion en de zijnen”…maar
hoe je het wendt of keert….het is en blijft “een aflopende zaak”.  Van korte broek en T-shirt teletoeter comfort naar dik aangekleed, vanwege bevroren ledematen onhandig bewegend  tegen je net strakutgelijnde kijker
aankleunen….oh  joepie??!
Blijft over…..de (astronomische) lente…..de tijd van het jaar die we nu dus meemaken….aahhhh…..mijn alltime favorite waarneem c.q. astrofotografie-periode. De nachten zijn nog lang, het is nog lekker vroeg donker…en dromend van het moment dat die (milieu)-idioten die de zotte zomertijd hebben uitgevonden hun
nutteloze symboolpolitieke zomertijd-speelje eindelijk eens steken daar waar het bij hen echt donker is, sjees ik vaker dan gemiddeld met mijn hele astrofoto-circus naar de sterren…om daar dan eh..”beloond” te worden met die ene grote beperking c.q. teleurstelling van diezelfde lente-periode en dat is de redelijk beperkte variatie als het gaat om het “soort deepsky objecten”.

Tijdens de (astronomische) lente is er  een type object heer en meester aan de nachthemel………melkwegstelsels!!! De lente-hemel barst letterlijk uit z’n voegen van..eh..”de krengen”. Het gebied zo rond de lente sterrenbeelden Leeuw, Coma Berenices en de Maagd is op en top ” galaxy country”….enne…het gros dezer melkwegstelsels zijn niet de meest makkelijk toegankelijke objecten aan de kikkerlandse amateur-astronomen waarneem hemel.

Visueel zowel als fotografisch  is er, om een beetje meer  te zien dan slechts “een vaag vlekkie”,  best wel een dikke telescoop (20 cm plus) nodig…maar ook en vooral…een plek zonder danwel met weinig lichtvervuiling. Melkwegstelsels zijn helaas objecten waarvoor “het spelen met anti lichtvervuilings-filters” weinig tot geen soelaas beidt, daar zij hun licht uitzenden in veelal hetzelfde golflengte-gebied als de lichtbronnen van menselijke makkelij. Ofwel….gebruik je een filter om deze storende lichtbronnen weg te filteren, dan verwijder je ook het kostbare licht van de melkwegstelsels die je nu net zo graag beter wilt zien.
Een tweede “probleempje” is dat, enkele uitzonderinge zoals bijvoorbeel de grote Andromeda-nevel daargelaten, het gros der melkwegstelsels ook nog eens best wel kleine objecten aan de hemel vormen
Bij het waarnemen/fotograferen van dit soort objecten, wil je als het gaat om contrastverhoging tussen object en hemelachtergrond, “iets voormekaar krijgen” is het dus vooral essentieel om dit te doen op een
plek met zo weing mogelijk lichtvervuling en onder de beste meteorologische omstandigheden. Wat die lokale waarneemplek betreft heb ik vooral door schade  geleerd tevreden en dankbaar te zijn met wat ik heb, daar tripjes naar exotische en dus donkere oorden  bij mij tot op heden nogal de neiging hebben om letterlijk in het water te vallen. Als het woord La Palma valt dan begint het nog steeds spontaan uit mijn ooghoeken te regenen..boe hoe hoe…hihihi!!

Wat het lokale weer  betreft is het de afgelopen paar dagen helemaal niet verkeerd geweest en dat heeft te maken met de aanwezigheid van een lekker doorwaaiende OOSTENWIND. De heldere luchten brengende oostenwind die tijdens de (astronomische) winter het zo ongelofelijk zwaar kan maken aan de telescoop..maar tijdens de lente net effe iets minder gemeen is!!

Zogezegd….het visueel waarnemen danwel fotograferen van deze objecten is dus niet de meest makkelijke tak van de toch al niet eenvoudige sport van het zogenaamde ” deep sky waarnemen”…Dit gezegd hebbende is er wel een hele grote pluskant aan deze zaak..en dat is het feit dat de keuze aan te grazen te nemen objecten
echt achterlijk groot is. Pak maar eens een sterrenkaart van de omgeving van de Leeuw, Coma en Virgo en je zult daar genoeg objecten vinden om vele, vele jaren zeer plezant op jacht te kunnen, maar wel helaas met die belangrijke restrictie dat vanuit lichtvervuild Nederland en met een kleine amateurtelescoop je je vooral NIET moet laten leiden door “de mooie glamour-plaatjezzz in al die prachtige zogenaamde astronomische koffietafel glossies!!
Als je die, toegegeven prachtige “spiraalarm-plaatjes” uit je hersenpan veegt en onbevooroordeeld met een
open vizier op jacht gaat in “galaxy country” dan is daar voor vele jaren heel veel te ontdekken en heel veel plezier te beleven…en toch..en toch…blijft er wat dit betreft in mijn narrige achterhoofd altijd “iets van een vaag gevoel knagen” dat zachtkens brult…”close but no cigar”…grrrrr!!!!…De beste waarneemomstandigheden,
een enorm aanbod aan objecten…maar oh ja…net wel weer…grrr…de meest lastige soort!!!

Afijn….het was een paar dagen geleden dus weer eens ” lente-helder” en met een hemelkaartje voor mijn neus heb ik gewoon “ezeltje prik gedaan” en toen kwam ik uit in de buurt van een zo ogenschijnlijk best wel grappig Balkspiraalstelsel genaamd Messier 61, gelegen in de Virgo cluster. Enige nadere info-vergaring leerde mij dat deze zogenaamde multi arm grand design “face on galaxy”, ofwel een spiraalnevel met veel spiraalarmen die we van bovenaf mogen bekijken, ook nog eens tot de “serieus grote jongens” van de Virgo cluster behoort. Tevens
leert deze zelfde info dat M61 ook nog eens heel veel op ons eigen melkwegstelsel lijkt zowel in vorm als in afmetingen…Kijken we naar M61 dan kijk we in feite een beetje in de spiegel!!
Op de plek de onheils aangekomen heb ik eerst, vanwege de toch wel erg harde oostenwind,  mijn BestelEendje bovenwinds geparkeerd en heb ik mijn telescoop zo veel mogelijk in de luwte van mijn brave
waggelende hoge hoed opgesteld om bewegings-onscherpte vanwege die harde wind zoveel mogelijk te reduceren…”who needs a Lambo-rari”!!
Na 6 x 5 minuten belichten plus twee dark frames van eveneens 5 minuten, met de 20cm F6 Newton heb dan je een welliswaar best wel klein maar toch ook best wel weer geinig melkwegstelseltje te pakken.
Wat zeg ik…één melkwegstelsel? ik zie er nog veel meer! Oh ja en dan  er nog “die streep dwars over de opname”. Ik weet dat een heleboel astrofotografen er een bloedhekel aan hebben…maar ik vind zo’n sateliet-spoor dwars door de opname helemaal OK!

Na deze vlotte en makkelijke “veldsessie” thuis nog wat (10) flatfields geschoten en dan één en ander middels deep sky stacker en  photoshop tot nevenstaand plaatje verwerkt. Ik vind em mooi..enne..op naar het volgende obscure lente melkwegstelseltje…er zijn er genoeg van!!!
En of het nog niet genoeg was, zag ik tijdens de rit terug naar huis ook nog
eens een heuse vos, mijn eerste in het wild, de weg oversteken…..heel mooi!!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Een fraaie plaat Jan! En naast M61 zijn er volgens mij nog meer sterrenstelsels te zien, zoals de vage vlekjes linksonder en rechtsonder van M61.

  2. Avatar foto Paul Bakker zegt

    Mooi stelsel, goed gedaan!
    Wel jammer van dat satellietspoor, haha. Ik zou ‘m er lekker uit ‘pixelrejexten’ 😉

Speak Your Mind

*