19 maart 2024

Lokaal, zuurstofarm dwergstelsel biedt zicht op vroege universum

Om het zwakke sterrenbeeld Lynx te kunnen zien heb je inderdaad de ogen nodig van een…ehm…Lynx. Credit: University of Virginia

Een recent ontdekt dwergsterrenstelsel in het sterrenbeeld Lynx zou de wetenschap kunnen helpen om de chemische ontwikkeling van het jonge universum te begrijpen. Het sterrenstelsel in kwestie heeft het laagste zuurstofgehalte van alle sterrenstelsels die actief nieuwe sterren produceren in het ‘lokale’ universum (binnen een miljard lichtjaar). Dat betekent dat de eigenschappen van dit dwergstelsel doen denken aan de eigenschappen van pasgeboren sterrenstelsels in het nog veel verder gelegen (en dus jongere) universum.

Astronomen weten dat de allereerste sterrenstelsels aanvankelijk heel simpel moeten zijn geweest qua chemische samenstelling. Waterstof en helium waren immers de enige elementen die bij de oerknal ontstaan zijn (plus een klein beetje lithium en beryllium). Zuurstof werd later pas gecreëerd in het inwendige van supermassieve sterren, evenals allerlei andere elementen (zoals koolstof en ijzer). Als dit soort sterren sterven, worden de elementen die in hun inwendige gesmeed zijn teruggegeven aan de natuur. Op deze manier zijn, in de loop van miljarden jaren, chemisch complexe en zuurstofrijke sterrenstelsels ontstaan, zoals de Melkweg.

Goed, de meeste zuurstofarme sterrenstelsels bevinden zich op een belachelijk grote afstand, waardoor het bestuderen ervan vrijwel onmogelijk wordt gemaakt. Vandaar dat het veel makkelijker is om een ‘lokaal’ voorbeeld te vinden van zo’n zuurstofarm sterrenstelsel. Deze zijn echter ontzettend zeldzaam geworden! Het is daarom niet verwonderlijk dat bij sterrenkundigen de vlag is uitgegaan toen inderdaad een zuurstofarm sterrenstelsel werd aangetroffen in het relatief nabije universum. Het bestuderen ervan kan ons veel vertellen over de chemische evolutie van sterrenstelsels.

Het stelsel in kwestie is ontdekt in het kader van de Sloan Digital Sky Survey en vervolgens in meer detail bestudeerd door de Large Binocular Telescope. Hieruit is gebleken dat het sterrenstelsel (die door het leven gaat als J0811+4730 en zich bevindt op een afstand van 620 miljoen lichtjaar) negen procent minder zuurstof bevat dan de vorige ‘recordhouder’. Ook is gebleken dat een groot deel van de sterren in het dwergstelsel in de laatste paar miljoen jaar ontstaan zijn – dat is gisteren op de kosmische tijdschaal. Sterrenkundigen hopen dit sterrenstelsel in de toekomst in veel groter detail te onderzoeken. De kans is groot dat onze kennis van het jonge universum hierbij flink zal toenemen.

Bron: University of Virginia

Share

Speak Your Mind

*