19 maart 2024

Lichte gebieden op Ceres wijzen op geologische activiteit

De bodem van de Occator krater op Ceres. Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA/PSI

De dwergplaneet Ceres is uitgebreid bestudeerd door de Amerikaanse ruimteverkenner Dawn en de massa’s foto’s die dat heeft opgeleverd kennen we vooral van de opvallend lichte, soms helderwitte gebieden op Ceres, zoals de bodem van de Occator krater. Sinds Dawn maart 2015 bij Ceres aankwam zijn er 300 van die lichte gebieden gespot. Onderzoek laat zien dat het ontstaan van die gebieden samenhangt met de onderaardse oceaan, die Ceres vroeger moet hebben gehad en met geologische activiteiten, die wellicht tot op de dag van vandaag voortduren. Een groep wetenschappers onder leiding van Nathan Stein (Caltech in Pasadena, Californië) heeft de gebieden onderzocht en een onderverdeling gemaakt in vier soorten van lichte gebieden – een resultaat dat gisteren bekend is gemaakt op een bijeenkomst van de American Geophysical Union (AGU) in New Orleans:

  1. de zeer heldere gebieden, die aangetroffen worden in de bodemkraters, zoals van Occator, waar zich de zoute gebieden genaamd Cerealia Facula en Vinalia Faculae bevinden.
  2. De randen van de kraters, waar zich ook heldere gebieden bevinden, die naar beneden richting bodemkrater lopen.
  3. Dan zijn er heldere gebieden in de ‘uitwerpselen’. (Engels: Ejecta) van de kraters.
  4. Tenslotte is er een vierde categorie, die uit slechts één gebied bestaat, dat niet te maken heeft met inslagkraters, namelijk de opvallende berg Ahuna Mons op Ceres, die vermoedelijk een vorm van cryovulkanisme is (zie de afbeelding hieronder).

De berg Ahuna Mons op Ceres.  Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Waarom zijn die heldere delen van Occator zo verschillend? Lynnae Quick, een planetaire geoloog bij het Smithsonian Institution in Washington, heeft dat onderzocht. De belangrijkste verklaring voor wat er bij Occator gebeurde, was volgens hem dat het vrij recent nog een reservoir met zout water onder zich had. Vinalia Faculae, het diffuse heldere gebied ten noordoosten van de centrale koepel van de krater, zou kunnen zijn gevormd uit een vloeistof die naar het oppervlak is gedreven door een kleine hoeveelheid gas, vergelijkbaar met champagne die uit de fles komt als de kurk wordt verwijderd.

Cerealia Facula, het centrale zeer heldere gebied in Occator, moet op een andere wijze zijn gevormd, gezien het feit dat het meer verheven en helderder is dan Vinalia Faculae. Het materiaal in Cerealia Facula was misschien meer als een ijzige lava, oplopend door de breuken en zwellend in een koepel.

Die breuken moeten ontstaan zijn bij de inslag die Occator heeft gevormd. Men gaat er van uit dat toen een groot hemellichaam (komeet of planetoïde?) tegen Ceres knalde en de 92 kilometer brede krater ontstond, de inslag de breuken veroorzaakte. Later kon de zoute vloeistof vanuit de onderliggende oceaan via die breuken naar boven kon komen.

Bron: NASA/JPL.

Share

Speak Your Mind

*