19 maart 2024

Dubbelster ontdekt met een gekantelde protoplanetaire schijf

Impressie van de twee sterren van HD 98800 en de gekantelde protoplanetaire schijf. Credit: University of Warwick/Mark Garlick.

Voor het eerst zijn sterrenkundigen erin geslaagd om een dubbelster te ontdekken waarvan de omringende protoplanetaire gas- en stofschijf haaks staat op het baanvlak van de twee om elkaar heen draaiende sterren. Dat zo’n gekantelde schijf bestaat was theoretisch al voorspeld, maar nu is er dan daadwerkelijk eentje ontdekt. Sterrenkundigen van Harvard vonden het bijzondere systeem – dat HD 98800 heet – met behulp van de Atacama Large Millimeter/sub-millimeter Array (ALMA) in Chili. Protoplanetaire schijven komen niet alleen bij ‘solitaire’ enkelvoudige sterren voor, maar ook bij binaire systemen, waar twee sterren om elkaar draaien. Uit die uit gas en stof bestaande schijven kunnen weer planeten ontstaan.

Impressie van de protoplanetaire schijf gezien vanaf een denkbeeldige planeet bij HD 98800. Credit: University of Warwick/Mark Garlick.

Simulaties lieten al zien dat het vlak van die schijven in de meeste gevallen evenwijdig is aan het baanvlak van de sterren, maar dat er ook ‘polar misalignment’ mogelijk is. En dat is nu bij HD 98800 waargenomen. Het vlak van de schijf staat 90 graden op het baanvlak van de twee (nog jonge) sterren. De protoplanetaire schijf is feitelijk een ring met een groot gat rondom de twee sterren. De onderzoekers merken in het vakartikel op dat er búiten de schijf nog twee andere sterren draaien. Dus eigenlijk is het een meervoudig stersysteem met maar liefst vier sterren. Met ALMA heeft men verder kunnen waarnemen dat er zich in de schijf opeenhopingen zijn, wijzend op actieve planeetvorming. Bron: Universiteit van Warwick.

Share

Speak Your Mind

*