19 maart 2024

Voorspelling is dat Betelgeuze rond 21 februari z’n minimum bereikt

Betelgeuze gefotografeerd met de Digitized Sky Survey 2 (DSS2). (Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2)

Nog nooit heeft de lichtsterkte van één ster zo in de belangstelling gestaan als die van Betelgeuze de laatste maanden. De rode superreus in Orion heeft op dit moment een lichtsterkte die slechts 36% is van z’n normale lichtsterkte (rond +1,7m momenteel). Grote vraag die iedereen bezighoudt: staat ‘ie op uitbarsten als een heuse supernova, hetgeen ‘m met een afstand van 643 lichtjaar tot de aarde zal doen veranderen in een heldere vuurtoren, vergelijkbaar met de volle maan? Of is dit een tijdelijke inzinking en keert z’n normale lichtsterkte weer terug? De meeste sterrenkundigen zijn van mening dat het laatste het geval is en dat we een explosie pas ergens in de komende periode van 100.000 jaar kunnen verwachten. De sterrenkundige Edward Guinan (Universiteit van Villanova) heeft berekeningen gedaan, waaruit blijkt dat Betelgeuze rond 21 februari (+/- 7 dagen) z’n minimum zal bereiken en dat ‘ie daarna weer zal toenemen in lichtkracht. Hij baseert zich daarbij op de reguliere veranderlijkheid van betelgeuze, die een dominante periode van 430 dagen kent. Naast die periode kent de superreus nog meer periodes, zoals eentje van 6,06 jaar en 1083 dagen. De veranderlijkheid ontstaat door het krimpen en uitzetten van de buitenlagen. Recent is uit opnames gemaakt met het SPHERE instrument van ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili dat Betelgeuze ook van vorm is veranderd, hetgeen wellicht te maken heeft met stof dat de ster heeft uitgestoten, zoals silicium en aluminium. Het zou ook kunnen zijn dat er enorme ‘zonnevlekken’ op het oppervlak van Betelgeuze zijn, die minder licht geven (zoals ook bij gewone zonnevlekken het geval is).

Hierboven een tweet met een grafiek, waarin de lichtsterkte van betelgeuze te zien is, inclusief een voorspelling voor de komende tijd. Bron: AstroBob.

Share

Comments

  1. Dat ‘van vorm veranderen’ , helemaal ingedeukt – volgens de plaatjes- , dat kan ik haast niet geloven (zeg ik als nitwit).

  2. Om op dat punt van de grafiek een voorspelling te doen is gewoon een 50-50 gok. Guinan baseert dit vast op voorspellers van aandelenkoersen, waar nog niemand rijk van is geworden. https://beurskompas.be/driehoeken-voorspellers-van-aandelenkoersen/ . Gewoon afwachten dus i.p.v. credits verzamelen als er toch niets gebeurd. Het is beter om het hele emissiespectrum in de gaten te houden wat er zoal bij de kernfusie wordt omgezet, en dat wordt vast wel door anderen gedaan met wat minder publicatiedrang en wat meer geduld, denk ik zo.

  3. Avatar foto Enceladus zegt

    Ik hoop dat Betelgeuze eerdaags kaboem gaat. Dat zal hopelijk bij de doorsnee aardbewoner bijdragen aan het besef dat we op een klein, kwetsbaar planeetje leven in een onvoorstelbaar groot universum vol met sterren.

    Groet,
    Gert (Enceladus)

    • Als die dat nu nog niet beseft, zal hij/zij dat ook niet doen als er overdag even een ster zal te zien zijn. Wat misschien wel helpt: nog eens een stevige tik krijgen van een flinke brok ruimtepuin. Maar de films bestaan al, dus het is niet alsof het voorstellingsvermogen tekortschiet. Dat je’t zelf min of meer aan den lijve ondervindt, scheelt natuurlijk een slok op een borrel …

      • Avatar foto Enceladus zegt

        @HC: het zou wel iets meer zijn dan ‘even een ster die overdag te zien zal zijn’. Met een vergelijkbare helderheid als de maan, hebben we het echt wel over een natuurverschijnsel van formaat.

        @Nico: zo te horen wordt Betelgeuze dan een geweldige indicator voor de overheid om te zien hoe het met de geestelijke gezondheid van het volk gesteld staat. 😉

        groet,
        Gert (Enceladus)

        • @ Enceladus: Magnitude -10 ongeveer, dacht ik? Dat is vergelijkbaar met komeet Ikeya-Seki in 1965, en dan kun je nagaan hoeveel indruk die heeft gemaakt op de doorsnee aardbewoner en hoe/of ie heeft bijgedragen tot het soort besef waar je voor pleit. Daarvoor is wat meer nodig dan een ongetwijfeld schitterend plaatje, zelfs al is het gebeuren op zich (supernova) formidabel genoeg.

          • Avatar foto Enceladus zegt

            Ikeya-Seki heb ik niet bewust meegemaakt. Ik was in september 1965 nog geen drie jaar oud. Was die komeet überhaupt hier in Nederland te zien eigenlijk?

            Groet,
            Gert (Enceladus)

    • Zo’n klap gaat vast gepaard met een geboortegolf van messiassen, zogenaamd gecorreleerde rampspoed, kuddes geradicaliseerde wijzen uit het midden oosten, wereldwijde religieuze sektes die op een berg weer het einde van de wereld gaan afwachten, malloten op de hoek van de straat die doem en verderf prediken, je moet er niet aan denken 🙂 . Laat het ding maar lekker sudderen @Gert….

  4. “Betelgeuze is aan het eind van zijn leven, en kan op ‘ieder moment’ een supernova worden. ‘Ieder moment’ is overigens op astronomische schaal, het kan ook nog wel enige tienduizenden jaren duren.”
    Dat lees ik op Wikipedia 😛

  5. Het staat vast dat Betelgeuze gaat ontploffen. “In ieder geval tussen nu en 100.000 jaar”, zegt sterrenkundige Alex de Koter, die verbonden is aan de Universiteit van Amsterdam.
    Sterker: de reuzenster is misschien zelfs al verdwenen.
    Betelgeuze staat naar schatting op 700 lichtjaren van de aarde
    Dus alles wat nu wordt waargenomen,
    heeft in de late middeleeuwen plaatsgevonden…….:-)???
    Citaat NOS
    Leg dat maar eens uit aan een ..deel van het volk..

  6. @ Enceladus:
    Het was voor mij ook nog kindertijd, maar van planeten en kometen had ik al gehoord (en plaatjes gezien) en dat boeide mij mateloos. Dat deze “helderste van de 20ste eeuw” (etc.) hier overdag zichtbaar zou zijn geweest, kan ik me echter niet herinneren, en gelet op mijn interesse zou ik het geweten of vernomen hebben (mijn omgeving kende mijn fascinatie voor heelalzaken opperbest). ’s Nachts te zien? Ook dat herinner ik me niet, en tenzij de komeet zich kwam tonen op momenten dat kinderen in bed horen te liggen, heb ik er geen andere verklaring voor dan dat ie hier niet echt (veel of goed) te zien is geweest. Toch lees ik dat ie over de hele wereld werd waargenomen, geobserveerd en overdag gezien, maar alleszins beter en langer (tot eind november) op het zuidelijk halfrond.
    (Zie bv. https://de.wikipedia.org/wiki/C/1965_S1_(Ikeya-Seki)#Umlaufbahn)
    Hoe dan ook, hoe spectaculair zo’n heel heldere komeet ook is, qua magnitude te vergelijken met Betelgeuze die kaboem gaat, de doorsnee aardbewoner is ‘m al lang vergeten en gaat ongestoord verder alsof we niet op zo’n klein, broos planeetje leven. Ik heb intussen wel enkele (best heldere) kometen met eigen ogen gezien (o.m. Halley, Hale-Bopp, Hyakutake …), weliswaar niet van magnitude -10, en het is altijd bijzonder (maar voor velen niet meer dan een leuk natuurverschijnsel – kun je aan je kleinkinderen vertellen – dat er verder niet toe doet). Niet zo bijzonder evenwel als de zonsverduistering van 1999 – als je’t zelf eens in het echt meemaakt, begrijp je pas goed hoe zoiets vroeger de mensen de stuipen op het lijf kon jagen – of Shoemaker-Levy die in 1994 in tig stukken op Jupiter inslaat, wat ik niet eens zonder optische hulpmiddelen kon zien. Daar word ik een pak stiller van. Maar goed, ik besef al lang hoe nietig en broos we zijn in dat allemachtig grote universum, dus een Betelgeuze min of meer is daar niet voor nodig …

    • Avatar foto Enceladus zegt

      Herkenbaar! De zonsverduistering van 1999 werd voor mij een deceptie, want ondanks dat we naar Noord-Frankrijk waren gereden, hebben we het alleen maar donker zien worden door de dikke bewolking. Gelukkig heb ik het later ingehaald en echt gezien. Over zes jaar hoop ik het nog eens mee te maken.

      Halley vond ik erg tegenvallen. Hyakutaje ook. Hale-Bopp was wel aardig. Een mooie komeet zou ook wel weer eens leuk zijn.

      Maar voor die tijd mag Betelgeuze van mij best kaboem gaan. Lijkt me leuk. Niet uit leedvermaak wegens het trieste lot van eventuele bewoners van eventuele planeten daar. Naar ik aanneem waren die allang vertrokken naar een ander sterrenstelsel of uitgestorven om andere redenen.

      Groet,
      Gert (Enceladus)

  7. De zonsverduistering op 20-03-2015 was ook een tegenvaller. Ik had gehoopt dat het tijdelijke een stuk donkerder zou zijn, maar niet dus. Mijn ’telescoopvriend’ had het destijds gefilmd door een van zijn telescopen en dat was spectaculairder

    • “tegenvaller” ….

      En over de maansverduistering van 10-01-2020 wil ik ( eis ik !) , al helemaal niks meer te moeten horen.

      😉 Groet, Paul

  8. Kano – Ikeya Seki

Speak Your Mind

*