19 maart 2024

Grootste explosie ooit waargenomen in het heelal

Radiostraling is blauw, röntgenstraling paars. Credit: X-ray: Chandra: NASA/CXC/NRL/S. Giacintucci, et al., XMM-Newton: ESA/XMM-Newton; Radio: NCRA/TIFR/GMRT; Infrared: 2MASS/UMass/IPAC-Caltech/NASA/NSF

Sterrenkundigen hebben in een cluster van sterrenstelsels in het sterrenbeeld Ossenhoeder (Ophiuchus) de grootste explosie ooit sinds de oerknal waargenomen. Het cluster bestaat uit duizenden sterrenstelsels, waartussen zich heet gas en donkere materie bevindt, alles bijeengehouden door de zwaartekracht. Het staat op 390 miljoen lichtjaar van de aarde. In het midden van de grote, centrale sterrenstelsel van de Ophiuchuscluster huist een superzwaar zwart gat en die blijkt in het verleden een jet te hebben geproduceerd, een straalstroom van zeer energierijke deeltjes, die zich een weg baande door dat intergalactische gas. Dat heeft gezorgd voor een groot gat (Engels ‘cavity’) in het hete gas, dat aan de noordzijde scherp begrensd is.

Credit: X-ray: Chandra: NASA/CXC/NRL/S. Giacintucci, et al., XMM-Newton: ESA/XMM-Newton; Radio: NCRA/TIFR/GMRT; Infrared: 2MASS/UMass/IPAC-Caltech/NASA/NSF

Dat gat is onderzocht met de Europese XMM-Newton en Amerikaanse Chandra röntgen-ruimtetelescopen en de Giant Metrewave Radio Telescope in India en de Murchison Widefield Array in Australië. Vanuit het gat komt radiostraling, veroorzaakt door elektronen die door de botsing van de jet met bijna de lichtsnelheid reizen. Door alle waarnemingen is vast komen te staan dat het gat veroorzaakt is door de botsing en dat de jet van het zwarte gat die dat deed een enorme hoeveelheid energie had, vijf keer zo veel als de vorige recordhouder, een jet van de cluster MS 0735.6+7421 (die twee gaten veroorzaakte, nu is er maar één gat [1]Men vermoedt nu dat het gas aan de andere kant van de cluster een geringere dichtheid heeft, waardoor de radiostraling ervan inmiddels zodanig is afgezwakt dat deze niet meer waarneembaar is. ). Na eerder onderzoek in 2016 dachten de sterrenkundigen dat het gat te groot was om door een botsing met een jet te zijn veroorzaakt, maar verdere waarnemingen hebben bevestigd dat het wel degelijk hierdoor ontstaan is.

Credit: X-ray: Chandra: NASA/CXC/NRL/S. Giacintucci, et al., XMM-Newton: ESA/XMM-Newton; Radio: NCRA/TIFR/GMRT; Infrared: 2MASS/UMass/IPAC-Caltech/NASA/NSF

Hier is het vakartikel over de waarnemingen aan de explosie in de Ophiuchus cluster, dat 27 februari is verschenen in The Astrophysical Journal. Bron: Chandra.

Share

Voetnoten

Voetnoten
1 Men vermoedt nu dat het gas aan de andere kant van de cluster een geringere dichtheid heeft, waardoor de radiostraling ervan inmiddels zodanig is afgezwakt dat deze niet meer waarneembaar is.

Comments

  1. Wybren de Jong zegt

    In het abstract van het eerdere onderzoek (2016) staat nota bene:
    “the active galactic nucleus (AGN) only displays weak, point-like radio emission, lacking lobes or jets.”
    Dus geen jets, dacht men toen.
    En nu concludeert men dat de jets van de AGN de meest krachtige zijn die ooit zijn waargenomen!!
    Hier moet iets fout gegaan zijn, lijkt mij.

Speak Your Mind

*