De avondhemel zit vol met verrassingen. Dat blijkt wel weer met de nieuw ontdekte komeet C/2019 Y4 ATLAS. Deze komeet is op 28 december jongstleden ontdekt in het kader van de Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System survey (ATLAS) in Hawaii. Dit is een detectiesysteem om potentieel gevaarlijke objecten te vinden die mogelijk binnen een paar weken of dagen zouden kunnen inslaan op aarde. Dat is bij C/2019 Y4 gelukkig niet het geval, maar dat neemt niet weg dat enig spektakel tot de mogelijkheden behoort. De komeet is namelijk veel sneller in helderheid aan het toenemen dan aanvankelijk voorspeld werd. Hier heeft mijn vermaarde astro-collega Arie eerder al over geblogd.
De omloopbaan van de komeet is bijna een parabool en volgt een vergelijkbare baan als de Grote Komeet van 1844. Vandaar dat astronomen vermoeden dat C/2019 Y4 een fragment zou kunnen zijn van deze spectaculaire komeet. Onderstaande opname is gemaakt door Rolando Ligustri van het CARA Project vanuit een observatorium in New Mexico. We zien de ATLAS-komeet links bovenin met een duidelijke heldere groene gloed.
Momenteel heeft de komeet C/2019 Y4 een helderheid van de achtste magnitude. Dat betekent dat de komeet (nog) niet zichtbaar is met het blote oog, maar met een kleine telescoop moet het lukken. Een goede verrekijker volstaat ook, maar alleen in gebieden met weinig tot geen lichtvervuiling. Recente waarnemingen zijn als een verrassing gekomen voor sterrenkundigen, aangezien de komeet spectaculair in helderheid is toegenomen. Toen de komeet ontdekt werd was hij nog van de twintigste magnitude en bevond hij zich in het sterrenbeeld Grote Beer, op een afstand van 440 miljoen kilometer van de aarde.
Het is overigens volstrekt gebruikelijk dat kometen in helderheid toenemen naarmate ze de zon naderen. C/2019 Y4 laat echter dagelijks sterke veranderingen zien en is momenteel 600 keer zo helder als bij de ontdekking werd voorspeld. Nog een verrassing is de schijnbare grootte van de komeet gezien vanaf de aarde: maar liefst 20 arcminuten breed – niet veel kleiner dan de schijnbare grootte van de maan, die 30 arcminuten bedraagt. Dat betekent dat de komeet een zeer grote “coma” moet hebben – de nevelige envelop rondom de nucleus of kern van de komeet. Dit geef het object een nogal “fuzzy” uiterlijk. Op onderstaande foto van NASA is de komeet C/2019 Y4 ATLAS en zijn omringende coma goed te zien.
Nu probeert iedereen een schatting te maken van hoe helder de komeet de komende maanden zal worden. Nu is het nogal lastig om de helderheid van een komeet te voorspellen – het blijft speculeren. De schattingen variëren van een magnitude +2 (zichtbaar met het blote oog) tot een spectaculaire magnitude -11, waarmee de komeet zelfs overdag zichtbaar zal zijn. Dit zou de komeet de helderste ooit maken (althans, voor zover we weten). Maar de omloopbaan van de komeet brengt deze vlakbij de zon, waardoor het goed mogelijk is dat C/2019 Y4 simpelweg uit elkaar zal vallen door de invloed van onze moederster en helaas zal uitdoven. Herinneren we ons de ISON-komeet uit 2013 nog? Ook hiervan werd een spectaculaire hemelshow verwacht, maar helaas desintegreerde de komeet en bleef het spektakel uit.
Waar kun je ATLAS vinden? Van januari tot en met maart 2020 bevind de komeet zich in het sterrenbeeld Grote Beer, hetgeen een uitstekende locatie is om overal vanuit het noordelijke halfrond waargenomen te worden. Dit gedeelte van de hemel is circumpolair, hetgeen betekent dat de komeet ATLAS altijd boven de horizon zal blijven.
Vanaf eind maart en gedurende de eerste weken van april zal de komeet het sterrenbeeld Giraffe betreden en hier een geruime tijd verblijven. Als we geluk hebben, zal de komeet half-april al met het blote oog zichtbaar zijn. Tot dan kun je het object het beste waarnemen met een telescoop of een verrekijker. Gebruik hiervoor de sterrenkaart hieronder om de komeet te lokaliseren. Astro-collega Paul Bakker heeft ‘m al op de gevoelige plaat gezet.
Bron: Severe Weather Europe
Als het echt een spectaculaire komeet wordt, zal hij wel de geschiedenisboeken in gaan als ‘de Coronakomeet’.
Groet,
Gert (Enceladus)